Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
10GenezaZalewuWiślanego
bogataoraokrzemkowa.RejondzisiejszegoZalewuWiślanegobyłporośnięty
lasemsosnowym.Analizapalinologicznawykazaławzrostudziałupaprociipierw-
szychdrzewliściastych(Bogaczewicz-AdamczakiMiotk,1985).Obecnośćsłod-
kowodnegozbiornikanatymobszarzejestproblematyczna.Odnotowanobowiem
wzrostudziałuzielenicyPediastrum,leczniestwierdzonoobecnościwpreboreal-
nychmułachoryokrzemkowej.
WwynikuwypiętrzającychruchówglaciizostatycznychSkandynawii,prze-
wyższającycheustatycznywzrostpoziomuoceanu,połączeniezbiornikaBałtyku
przezcieśninęBillingenzostałoodcięte,coskutkowałopowstaniemzbiornika
słodkowodnego,zwanegoJezioremAncylus(10750-9500kalBP).Stadium
JezioraAncylusrozpoczęłosięszybkątransgresjąwokresie10750-10350kalBP
,
wwynikuktórejpoziomwódwobszarzedzisiejszegopołudniowegoBałtyku
wzrósłod-40do-25mp.p.m.(Uścinowicz,2003).Dużetempowzrostu
poziomuwód,szacowanena35-45mm·rok-1,wpołudniowejczęścizbiornika
skutkowałointensykacjąprocesówerozyjnych.Niszczeniuulegałyplejstoceńskie
glinyzwałoweorazmłodszeosadyilasteBałtyckiegoJezioraLodowego.Ponadto
liniabrzegowazbiornikamigrowałanapołudnie,wBasenieGdańskimnaodle-
głośćokoło5km(rys.1.4).Wskutektransgresjirozwijałysięwtymregionie
wybrzeżaklifowe.Około10350kalBPfazatransgresjizakończyłasięotwarciem
nowychdrógdrenażuwódprzezobszarDarssSillorazWielkiBełt.Trwająca
600latfazaregresjispowodowałaniewielkieobniżeniepoziomuwódzbiornika
z-25do-28mp.p.m.(Uścinowicz,2003).
WgłębszejstreeJezioraAncylusdominowałasedymentacjamulisto-ilasta,
natomiastwpłytszej-piaszczysto-mulista.Wborealnychpiaskachimułkach
zachodniejczęściZatokiGdańskiej,międzydzisiejszymłwyspemHelskim
aGdynią,zachowałasiębogataoraokrzemkowa,świadczącaoobecnościpłyt-
kiegoalkalicznegojeziora,bogategowrozpuszczonesubstancjebiogeniczne
(Witakiin.,2006).WtymczasieWisłauchodziładoZatokiGdańskiej,rozbu-
dowującdeltęrozciągającąsięodGdańskaażporejonElbląga,tworzącstożki
ujściowe.Ichintensywnyrozwójbyłzwiązanyzistotnymprzyrostemilości
wodytransportowanejprzezrzekę,wynikającymzuwarunkowańklimatycznych
-wzrostutemperaturypowietrzaorazwilgotnościwokresieborealnym(10150-
8950kalBP).Miejscaminaobszarachlądowychdominowałaakumulacjaosadów
biogenicznych,np.wdzisiejszychzalewachPuckimiWiślanym(Witak,2010a)
orazjeziorzeDruzno(Przybyłowska-Lange,1976).
Polepszeniewarunkówklimatycznychwborealespowodowałozmianyzbioro-
wiskleśnychwrejonieZalewuWiślanego.Analizapalinologicznamuługytiowego
wykazałaspadekudziałusosnyibrzozyijednoczesnywzrostzawartościpyłków
lasówliściastych(Bogaczewicz-AdamczakiMiotk,1985).Nagranicypreboreału
iboreałuodnotowanozmianygeochemiczne,przejawiającesięwzrostemkoncentra-
cjiK,Fe,Mn,Zn,Co,Ni,Cr,Liimniejszązawartościąwęglanów(Kępińska,1991).
Wpołowieokresuborealnegonastąpiłnapływsłonychwóddozbiornika
bałtyckiego,cospowodowałopowstaniezbiornikabrakicznegozwanegoMorzem