Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Definiowanieświadomości
19
miającymiregulującymplanowanieipodejmowanieintencjonalnegodziała-
niaczłowieka,lecztakżeprocesy:
-
autoregulacjifunkcjifizjologicznych(np.stansen-czuwanie),
-
automatyzowaniadziałania(np.formowanienawyków:odnaukicho-
dzeniadomistrzowskiejgrynafortepianie),
-
modelowaniadziałania(np.nastawienia,stanyemocjonalneimoty-
wacyjne,niezawszewpełniuświadamiane,ajednakwyznaczające
kierunekaktywnościżyciowej).
Świadmośćzatemobejmujeprocesypoznawcze(wtymkomunikację),
procesyemocjonalneizachowanie,wtymrelacjezeświatemotaczającym(Pą-
chalskaiwsp.,2014,s.193),atakżeuwagęipamięć(Baars,RamsøyiLaureys,
2003;Zeman,2005).
Ogólnierzeczbiorąc,istniejepowszechnazgodacodotego,żeuwagajest
funkcjąmózguzdolnądowybieraniaistotnychinformacjiznaszychdanych
zmysłowych.Innymisłowy,upojęcieuwagiodnosisiędojednejzpodstawo-
wychcechpoznania,amianowiciezdolnościdodobrowolnegoimimowolne-
gonadaniapierwszeństwaniektórymczęściominformacji,któresądostępne
wdanymmomencie”(NaghaviiNyberg,2005).Uwagamatęistotnąwła-
ściwość,żejestdobrowolnalubmimowolna.Aspekttenmafundamentalne
znaczenie,ponieważpozwalarozróżnićdwarodzajeprocesówuwagi:uwagę
odgórnąiuwagęoddolną(Kimiwsp.,1999;Roseniwsp.,1999;NaghaviiNy-
berg,2005).Niewątpliwieświadomośćjestściślezwiązanazobydwomarodza-
jamiuwagi.Sądzićjednakmożna,żeistniejeasymetriamiędzytymidwoma
rodzajamiuwagiwodniesieniudoichzwiązkuzeświadomością.Zjednejstro-
nywydajesię,żeoddolnauwagamożeskierowaćświadomośćnapewienbo-
dziec,zdrugiejstrony,żeświadomośćmożeskierowaćuwagęzgórynapewien
bodziec.Innymisłowy,wydajesię,żeuwagaoddolnapoprzedzaświadomość,
podczasgdyuwagaodgórnapodążazaświadomością.
Świadomośćmożemiećzatemfundamentalneznaczeniedlaradzeniaso-
bieznieoczekiwanymisytuacjamiinowymibodźcamiorazdlawykonywania
nowychzadań(Baars,1997).Cowięcej,wyrafinowanedoświadczeniaemo-
cjonalneniemogąbyćodpowiednioocenioneprzeznieświadomejednostki
(Damasio,1999).Świadomośćjestrównieżniezbędnadopodejmowaniade-
cyzji,dodobrowolnejkontrolidziałań,dotworzeniaplanówiprogramówna
przyszłość,doprzywoływaniawspomnieńzprzeszłościidobudowaniasen-
su(Baars,1997).Ogólnierzeczbiorąc,wydajesię,żewszystkienaszegłów-
nefunkcjeumysłowe,takiejakrozumowanie,twórczemyślenie,wyobraźnia,
empatia(HaladjianiMontemayor,2016),ocenazłożonychuczuć(Tsuchiya
iAdolphs,2007),odzyskiwaniepamięciiplanowaniedziałańmogąwystępo-
waćirozwijaćsięwobecnościświadomości(Zeman,2001).Powyższerozwa-
żaniasugerują,żefunkcjonalneroleświadomościiuwagisąradykalnieróżne.
Stanowiskotojestrównieżzgodnezramamiewolucyjnymi,któretraktują
