Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
KarinaChodań
Kolejnyproblemdotyczykwestii,czykwalifikacjabonafides,wsytuacji
gdyosobatrzeciamiałaskargęrzeczowąowydanieprzedmiotuświadczenia,
miaławpływnaocenęskutkówujawnionejwady.Rozstrzygnięciajurystów
wskazująjednoznacznie,żeużycieprzezprawnikaokreśleniabonafideemit40
czybonaefideiemptor41niepodważałouprawnieniarzeczowegoosobytrzeciej.
Możnazatemstwierdzić,żeokreśleniekontrahentalubjegopostępowaniajako
bonafidenieograniczałobezwzględnegoobowiązywaniazasadynemoplus
iurisadaliumtransferrepotest,quamipsehabet42.
Dalejidąceskutkirodziłakwalifikacjabonafideswprzypadkuocenydo-
puszczalnościinintegrumrestitutioinremwstosunkudouczciwegokontra-
henta.WodpowiedzinatopytaniepomocnajestwypowiedźUlpiana,wktórej
rozważałonkwestię,czywprzypadkugdyminor(osobaformalniedojrzała,ale
poniżej25.rokużycia)sprzedałgrunt,akupującysprzedałgodalej,możnaza-
stosowaćinintegrumrestitutiowzględemdalszegokupującego43.Jegozdaniem,
bonafidesjakokwalifikacjazawierającegokontraktzarównoniepodważała
uprawnieńrzeczowychosobytrzeciej,jakiniedawałapodstawydowzrusze-
niazasadyszczególnejochronyinteresumajątkowegominora.Niemniejjed-
nakmożnastwierdzić,żeconajmniejodczasówLabeonaochronaminoranie
zawszepowodowałainintegrumrestitutiowstosunkudokolejnegonabywcy.
Dostrzeżenietegofaktunasuwaprzypuszczenie,żebonafidesjakookreśle-
niekontrahentamiaławpływnazakresstosowaniawobecniegoprzywrócenia
dostanupoprzedniego.Określeniebonafidesbyłowięcprzesłankąrozwiązań,
którenieuchybiającprawomosobytrzeciej,sprzyjałyuczciwościobrotuprzez
złagodzeniedolegliwościewikcjidlazawierającegoumowębonafidelubumac-
nianiuwjegointeresietrwałościzawartegokontraktu44.
Widaćzatem,żewźródłachzawierającychopinieprawnikówspotkaćmoż-
nawieleprzykładówużyciazwrotubonafidesprzezjurystówdokonujących
ocenyróżnychsytuacji,gdyjednazestronwieoszkodliwościpostanowień
umownych,owadzietowarulubmaświadomość,żeto,coświadczy,jestmniej
warteodtego,czegożąda.Każdeztakichzachowańmogłobybyćuznaneza
sprzecznezbonafides.
JuryściprzywoływalizwrotbonafidesodIIw.przedChr.przyokazji
ocenysytuacji,gdyzawarciekontraktubyłopowiązaneznieuczciwościąjed-
nejzestronorazświadomympokrzywdzeniemdrugiegokontrahenta.Labeo
przytaczałtookreśleniedlauzasadnieniauchyleniaobowiązkukontrahenta,
40Iulian,D.19,1,24,1;Ulpian,D.39,2,13,9.
41Pomponius,D.16,1,32,1;Paulus,D.39,3,7,1.
42Ulpian,D.50,17,54;M.Kaser:DasrömischePrivatrechtI.München1971,s.413;
R.Zimmermann:TheLawofObligations.RomanFoundationsoftheCivilianTradition.Cape
Town1Wetton1Johanesburg1990,s.363;W.Dajczak:Zwrot„bonafides”ł,s.72173.
43Ulpian,D.4,4,13,1.
44W.Dajczak:Zwrot„bonafides”ł,s.75178.
