Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
budownictwazrozmaitymiwymiaramipolaryzacji,zarządzaniawsferzesymbo-
licznejitp.Uprawnionewydajesięteżtwierdzenieocywilizacjikapitalistycznej
ogarniającejobecniecałyświat.Zpunktuwidzeniaruchówspołecznychkryzys
cywilizacyjnymainnecechyniżkryzysspołeczny.Możnagouznaćzaogólne
ramyzwiązanezniemożnościąreprodukowaniasięokreślonejcywilizacjipo
staremu,widocznymbrakiemimpetu,atrakcyjnościirozumieniawłasnychpro-
blemówpozwalającychnawskazaniealternatywwłoniesamejsiebie.Tenbrak
rozumieniamożnaokreślićmianemkryzysuideologicznego,jeśliprzezideolo-
gięrozumiećcałościowysposóbtłumaczeniarzeczywistościspołecznejzpunktu
widzeniagrupczyklasuprzywilejowanychwokreślonymsystemie,czyliwspo-
sóbtłumaczącyiracjonalizującyistnienietychżeprzywilejów.
Kryzysideologicznywydajesięnieodłącznączęściąskładowązarównokry-
zysucywilizacyjnego,jakipokrewnego,choćnietożsamegoznim,kryzysu
systemowego.Tenostatniwiążesięściślezokreślonymsystememspołeczno-
gospodarczym.Kryzysysystemowemajązwyklewymiarcywilizacyjny,alezależ-
nośćtaniemusidziałaćwdrugąstronę.Biorącpoduwagęwymienianyjużprzy-
kładcywilizacjiwielkomiejskiej,jejkryzysniemusiprzecieżwprostpokrywać
sięzproblemamiwreprodukowaniusięsposobuorganizacjispołecznej,której
jednymzefektówjestpowstaniewielkichmiast–nawetjeśliotwartepozostaje
pytanie,nailecywilizacjawielkomiejskajesttylkojednymzprzejawów,czy
teżpodtypówcywilizacjikapitalistycznej.Innymprzykłademmożebyćzależ-
nośćsystemuniewolniczegoicywilizacjirolniczej.Tujużjednoznaczniemożna
uznać,żechoćsystemyniewolniczezwykleopierałysięnabogactwiewypraco-
wywanymnaroli,niekażdykryzyssystemuopartegonaniewolnictwie(będący
jednocześniekryzysemsystemowymicywilizacyjnymwodniesieniudospecy-
ficznejcywilizacjiniewolniczej),dotyczyjednocześnieautomatycznieszerszej
cywilizacjirolniczej.
Coistotne,kryzysycywilizacyjneisystemoweniemusząsięwiązaćzdzia-
łaniamizbiorowyminadużąskalę.Wichramachmogąwystępowaćkryzysy
gospodarcze,któretylkopotęgująogólneproblemy,nasilającprzytymbez-
radnośćideologicznąitworzącgruntdlakryzysówspołecznych.Zależnośćróż-
nychpostacikryzysudobrzeobrazujeprzykładdawnegoblokuwschodniego.
Onarastającymkryzysiesystemowymmożemytumówićodkońcalatsiedem-
dziesiątych.Erozjapanującejideologiiszławparzeznarastającąstagnacją
gospodarczą(choćniekonieczniewpostacikryzysurozumianegojakogospo-
darczyspadek,jakidotknąłPolskęw1979r.).Polskalat1980–81pokazuje,jak
tewarunkidoprowadzićmogłydogłębokiegokryzysuspołecznegozwiązanego
zpowstaniemmasowegoruchuspołecznego,któregordzeniembyłaklasapra-
cowniczazorganizowanawzwiązekzawodowyszczególnegotypu.Władzabyła
