Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Namysłnadsamorządnościąjakoistotąreżimudemokratycznego
23
Cobardzoznaczące,Tocquevillezauważa:„Społecznośćgminnapojawiasię
więcuwszystkichludów,niezależnieodichzwyczajówipraw.Człowiekstwo-
rzyłmonarchięiustanowiłrepubliki,gminazaśzdajesiępochodzićwprostod
Boga”7.Podkreślatakże,iż„Swobodygminne,taktrudnedoosiągnięcia,są
takżenajbardziejzewszystkichswobódnarażonenanaciskiwładzy.Instytucje
gminnepozostawionesamymsobienieumiejąwalczyćzprzedsiębiorczymisil-
nymrządem.Abyprzetrwać,musząrozwinąćsięwszechstronnieorazprzeniknąć
doobyczajówisposobumyślenianarodu”8.
Tocquevilleswojerozważaniaopierałnaanaliziefunkcjonowaniaspołeczeń-
stwaamerykańskiegoilicznychtamstowarzyszeńobywateli.Właśniewramach
tychstowarzyszeń,którezwiązanebyłyprzedewszystkimzprywatnymiintere-
samiekonomicznymi,handlemiprzemysłem,toczyłosię–wedługniego–praw-
dziweżycieobywateliiurzeczywistniałasięideaspołeczeństwaobywatelskiego.
Jednocześniedziałalnośćwichramachułatwiałapowstawanieorganizacjiinnego
typu–stowarzyszeńpolitycznych,naprzykładlokalnegosamorządu.Dziękinim
obywatelemoglisięzabezpieczyćprzedewentualnymiprzejawaminegatywnej
aktywnościpaństwa.Jegozdaniemwszystkieteformyorganizowaniasiębyły
doskonałąszkołądemokracji9.NiebezpowoduzatemdemokracjalokalnawUSA
zostałaprzezniegookreślonamianem„laboratoriumdemokracji”.Niemożna
niezgodzićsięzestanowiskiemobecnymwdoktryniedemokracjiisamorządno-
ściodczasówwłaśnieTocqueville’a:„Nikttakżeniepoddajewwątpliwośćroli
samorządnościterytorialnejjakopodstawowego,prymarnegopoziomuuczenia
iutrwalaniademokratycznychiobywatelskichzachowańoraznawyków”10.Samo-
rządjestwyrazemdemokracjiobywatelskiej.
Samorząd–rządzimysamisobą
Współczesnaadministracjapubliczna,odpublicus,awięcsłużącyogółowi,
jestrodzajemdziałalnościprowadzonejprzezstruktury(organy)państwowe,
samorządoweorazspołecznewcelurealizacjiokreślonychnormatywniezadań
publicznych.Samorządterytorialnyniejesttylkoformądecentralizacjiwła-
dzypaństwowej.Dlajegowzmocnieniaistotneznaczeniemazaangażowanie
mieszkańcówwprocessamoorganizacjiorazrealizacjiinteresówgrupowych.
Warunkiemistnieniarzeczywistegosamorząduterytorialnegomieszkańców
są:demokratycznepaństwo,subsydiarnośćiniezawisłesądy,którerozstrzygają
7A.deTocqueville,Odemokracji…(2005),s.57.
8Tamże.
9A.deTocqueville,OdemokracjiwAmeryce,t.1,przekł.B.Janicka,M.Król,Kraków
1996,s.193;t.2,s.116.
10I.C.Kamiński,OdPolskicentralnejdopolskilokalnej-aksjologicznaanalizazmiany
strukturywładzywPolsce[w:]Dynamikawartościwprawie,red.K.Pałecki,Kraków1997,s.60.
