Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
ProblemwłasnościwtwórczościMaxaWebera
którytakżezająłsięwłasnościąnajpierwjakopojęciemprawni-
czym,szybkozwróciłuwagęnaspołecznąwyjątkowośćtejkon-
strukcji,narewolucyjnycharakterjejpojawieniasięwhistorii.Nic
więcdziwnego,żerozważanianatematgenezywłasnościdopro-
wadziłyWeberadozajęciasięfunkcjamispołecznymiiwarunkami
legitymizacjitejinstytucji.Przemyśleniawtejmateriiznalazłydoj-
rzaływyrazwSocjologiiprawa.
Własność,októrejbędziemowawniniejszejpracy,rozu-
mianajestniejakowszelkieprawodorzeczy,alejakoprawodorze-
czywsensiebardzoszczególnym,źródłowymdlapojmowaniawła-
snościwnowoczesnycheuropejskichsystemachprawnych(We-
sel,2001,s.187).Chodzimianowicieoprzyporządkowanierzeczy
wyłączniejednejosobiewtakisposób,żetylkoonamożetąrze-
cząswobodnierozporządzać,takżenaokolicznośćswojejśmierci.
Takrozumianawłasnośćjestwtórnąabstrakcją,którejkonkrety-
zacjąjestpięćinstytucjipojawiającychsięwpraktyceprawniczej
starożytnegoRzymu.Instytucjeteto:(1)ochronaprzedzaborem
rzeczy,(2)ochronaprzeduszkodzeniemrzeczy,(3)ochronaprzed
innymiformamiingerencjiwrzecz,(4)uprawnieniedozbywania
uprawnieńdorzeczy,(5)swobodatestowania.Ochronawłasności
znalazłapełneodzwierciedlenieprocesowewpowództwierzeczo-
wym(actioinrem),różnymodpowództwaprzeciwosobom(actio
inpersonam).Istotnejesttuwięcnietylejęzykoweokreślenie
własności,któreodnajdujemyjużwcześniejwgreckimkyrios,ile
bazainstytucjonalnapozwalającaokreślićwłasnośćwjejusytu-
owaniuspołecznym.Podejmującanalizęwłasnościwstarożytnym
Rzymie,Weberwykazał,żeniejestonarezultatemarbitralnychde-
cyzjiprawodawców,leczowocemdługotrwałejpraktyki,stopnio-
wegorozwojuwsferzegospodarkioraznaukiprawa.Niesposób
zrozumiećinstytucjiwłasnościbezpokazaniajejfunkcjiiźródeł
prawomocności.Wykazujączwiązekmiędzyfunkcjamiwłasności
ajejgenezą,Weberniepopełniajednakbłędunaiwnegofunk-
cjonalizmu,zgóryprzesądzającegofunkcjonalnośćpowstających
norm.Związektenustalonyzostajedopierowrezultaciebadańhi-
storycznych.
Dodatkową,niebagatelnąkorzyścią,jakąmożnawynieść
zlekturywczesnychtekstówWebera,jestdostrzeżenieróżnorod-
