Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział1.Przepisyprawa
rozwójinżynieriigenetycznejinowychtechnologiioraztowarzyszącaimewolucja
postawmoralnych,którekażąstawiaćpytaniaoprzyszłośćpodmiotowościpraw-
nej(np.dyskusjedotyczącekategoriipozaludzkichpodmiotównieosobowych,któ-
rezachowywałybysięwsposóbwystarczającydoprzypisaniaimpsychologicznych
zdolnościporównywalnychztymi,jakimidysponująludzie)
59.Różnorodnośćiranga
tychproblemówsprawiają,żekoniecznejestopracowanienanowopojęciowychite-
oretycznychpodstawrozumieniapodmiotowościwprawie60.
4.Rodzajeprzepisówprawa
Przepisyprawawykazująznacznąróżnorodność.Scharakteryzujemynajczęściejwy-
stępująceichrodzaje.
4.1.Iuscogens–iusdispositivum
Przepisyocharakterzeiuriscogentissąprzepisamibezwzględniestosowanymi,nato-
miastprzepisyiurisdispositivitoprzepisyozastosowaniuwzględnym.
Bezwzględnośćstosowaniaprzepisówiuriscogentispoleganatym,żewkażdym
przypadkuprzewidzianymprzezdanyprzepismająznaleźćzastosowaniejegopo-
stanowienia,niedopuszczaonbowiemmożliwościodmiennegozachowaniapod-
miotówprawaodtego,jakiesamwskazuje(narzuca).Wsytuacjachunormowanych
przezprzepisyocharakterzeiuriscogentispodmiotyprawaniemajązatemżadnej
możliwościwyborusposobuzachowaniasię,muszązachowywaćsiętak,jakprzepisy
tepostanawiają(podrygoremponiesieniaujemnychskutkówprawnych).
Przykłademprzepisuocharakterzeiuriscogentisjestart.119k.c.:nTerminyprzedawnie-
nianiemogąbyćskracaneaniprzedłużaneprzezczynnośćprawną”61.
Zastosowanieprzepisówiuriscogentisniemożebyćwyłączone,zmienionelubogra-
niczonemocąodmiennejwolipodmiotówprawa,gdyżniepozostawiająonepod-
miotompraważadnejswobodywustalaniuichwzajemnychstosunków.Choćby
podmiotyprawa(np.stronyjakiegośstosunkuprawnego)umówiłysięinaczej,niż
postanawiająprzepisyiuriscogentis,zastosowanieznajdąteostatnie,niebaczącna
najzgodniejnawetzłożoneoświadczeniawoliumawiającychsiępodmiotówprawa.
59ObszernieproblemyteprzedstawiaT.Pietrzykowski,Ludzkie,niezbytludzkie...,s.7in.
60Por.przykładowoartykułyopublikowanewzbiorze:Prawoanowetechnologie,red.S.Tkacz,
Z.Tobor,Katowice2019.
61Por.takżeart.13§1k.r.o.:nNiemożezawrzećmałżeństwa,ktojużpozostajewzwiązkumałżeń-
skim”;art.83§1k.c.:nNieważnejestoświadczeniewolizłożonedrugiejstroniezajejzgodądlapozoru(...)”
.
