Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Historyczne,kulturoweipolityczneuwarunkowanianarodzinwspółpracy
15
ścijańskieuznaćmożnazajedenzwyraźniejszychprzejawówwspólnotykul-
turowejspołeczeństwregionu,nadającywspółpracywyszehradzkiejsolidny
fundamentkulturowy.
Zasadniczymjednakimpulsemdopodjęciawspółpracywyszehradzkiej
uprogulat90.XXwiekubyłymotywyiuwarunkowanianaturypolitycznej.
Związaneonebyłyconajmniejzdwoma,nieprzystającymidosiebieinicja-
tywami.Zpierwsząznichwystąpiłwybitnypolitykamerykańskinarodo-
wościpolskiejprofesorZbigniewBrzeziński,którynawiązującdokoncepcji
zkońcowejfazyIIwojnyświatowej,proponowałzawiązaniepoupadkusys-
temówsocjalistycznychkonfederacjipolsko-czechosłowackiej.Konfederacja
takamogłabystaćsięinstrumentemnowegouporządkowaniaładupolitycz-
negowprzestrzenipomiędzyNiemcamiaRosją.
OniepowodzeniutejinicjatywyzadecydowałanieufnośćCzechówwobec
intencjiWarszawy.Nieufnośćtawynikałazobawyprzedpolskimiaspiracja-
midoprzewodzeniawtakiejkonfederacjiiskierowaniapolitykikonfederacji
naodcinkiprzezCzechówniepożądane–naprzykładnakonfrontacjęzRo-
sjąiNiemcami.Pragamiałanaprzełomielat80.i90.swojąwizjępolityki
regionalnej,uwzględniającąraczejNiemcyiAustrięniżPolskę.Inicjatywa
Brzezińskiego,zatopionawhistorycznychreminiscencjach,skazanazostała
więcnaniepowodzenie.
Współpracawyszehradzkazapoczątkowanazostałazatemzzupełniein-
nych,bardziejlokalnychinspiracjiizdecydowaniepragmatycznychmoty-
wacji.Politolodzypolscysąnaogółzgodnicodotego,żepoczątkisamej
idei,anastępniewspółpracywyszehradzkiejtkwiąwaktywnościliterac-
kiejiwewspółpracyintelektualistów-dysydentówWęgier,PolskiiCze-
chosłowacji7.JakpiszeA.Pawlak,ideowyiwzasadzieromantycznyetap
późniejszejwspółpracywyszehradzkiejzapoczątkowanyzostałjużw1984
rokugłośnymesejemczeskiegopisarzaMilanaKundery,którypodkreślał
kulturowąwspólnotęnarodówEuropyŚrodkowejiwzywałdozdefiniowa-
niajejwyznacznikówwszerokiejdyskusjinanowo.Drugapołowalat80.
wypełnionabyłaintelektualnymidebatamiprowadzonymisolidarnieprzez
intelektualistów-dysydentówPolski,CzechosłowacjiiWęgier.Wątkiemłą-
czącymwszystkichbyłodążeniedoprzeobrażeńdemokratycznychwregio-
nieidowyzwoleniasięspodwszechogarniającejdominacjiRosji.Wtrakcie
tychprowadzonychwkonspiracjidebatukształtowałasięswoistadysydenc-
7
RomanKuźniar,PolitykazagranicznaIIIRzeczypospolitej,Warszawa2012,s.71;
PatrykWawrzyński,PolskapolitykazagranicznaaEuropaŚrodkowa,w:Polska
politykazagraniczna1989-2014,red.JacekKnopek,RafałWilla,Warszawa2016,
s.211.
