Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TostwierdzeniestałosiędlaMałowistabaząwyjściowądoba-
dańdotyczącychsytuacjiz,,drugiejstrony’’.Zafrapowałygolosy
szlachtyportugalskiej,którapodjęławielkiewyprawyzamorskie,
szukającwnichmożliwościzdobyciamajątku.Wyprawybyłymoż-
liwe–międzyinnymi–dziękiprzywozowiznadBałtykudostoczni
iberyjskichdrewna,lnu,konopi.Ichrezultattoeksploracjawy-
brzeżyafrykańskichprzezPortugalczyków.
Z,,drugiejstrony’’zaśstrefyśrodkowoeuropejskiej,nawscho-
dzie,stosunkiukładałysięodmiennie.Małowistbadałje,poznając
dziejeMongołów,ichgospodarkę,politykę,czy–bardziejprecyzyj-
nierzeczujmując–formyiskutkiwładzydespotycznejkształtującej
życierozległychobszarówstepowychnapograniczuEuropyiAzji.
GłównątezęMałowista,wynikającązkonkluzjininiejszejpracy,
możnaprzedstawićnastępująco.DoXIVw.rozwójnaszegokon-
tynentuprzebiegałwsposóbpodobny,oczywiściejeśliniebraćpod
uwagęznaczącegozapóŹnieniagospodarczegoobszarówleżących
pozadawnągranicącesarstwarzymskiego.Wielkikryzys,który
nastąpiłwkrajachrozwiniętychwpołowieXIVw.,niosączasobą
spadekdochodówposiadaczyziemskich,awkonsekwencjiwojny,
destabilizacjęspołecznąigospodarczą,oraztowarzyszącemuzja-
wiskaepidemiiigłodu,doprowadziłdopodziałuEuropy.Wyjście
zkryzysunazachodziewiązałosięzrozwojemprzemysłu,na
wschodzie–zkształtowaniemstrefyprodukującejsurowce:drew-
no,rudymetali,atakżeżywność.Dużąrolęodegrałytumożliwości
szlachty–wPolsce,naLitwieinaWęgrzech–takżewXVIw.
istniałyjużnietylkoinnestosunkigospodarcze,aledziałałyteż
odmiennestrukturyspołeczne:naszaczęśćkontynentustałasię
obszarem,naktórymrozwijałosięwtórnepoddaństwowrazze
wszystkimijegokonsekwencjami.
Dlahistorykówzajmującychsiędziejamiśredniowieczanazwis-
koMałowistastanowiodesłaniedoprzynajmniejtrzechzasaddzia-
łania.Pierwszadotyczyintegralnościbadań.Wedługniejpozna-
wanieprzeszłościniemożeograniczaćsiędotradycyjnychmetod
stosowanychprzezhistoryków.Musząoniuwzględniaćtakżete,
którezostaływypracowaneprzezinnenauki,nietylkospołeczne.
Drugazasadadotyczyprzekonania,żeowaintegralnośćwymaga
odejściaodistniejącychgranicpolitycznych.Przeszłośćjestpo-
XIV
