Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Wprowadzenie
trolęnadrozwojemorganizmuwskutekoddziaływa-
niajegośrodowiska.
Asymetriamiędzygenotypemafenotypemjestmo-
toremewolucji.
•Zmianywobrębiegenotypówsądziedziczne.
Wpływśrodowiskalubstylużycianafenotyp–np.
lepszeodżywianieskutkująceprzyrostemmasyciała
lubwykańczająceoddziaływaniechoróblubodnie-
sionychran,kontuzji–niemalżenigdyniejestbez-
pośredniodziedziczne.
•Podczasrozwojuwszystkichorganizmówtogenotyp
ograniczafenotyp.Zkoleifenotypniewpływana
genotyp.
•Wielegenotypówjestwstaniestworzyćtensamfe-
notyp,zatem:
–wielemutacjigenówkodującychbiałkaniezmie-
niasekwencjiaminokwasubądźteżwprowadza
nieznacznemodyfikacje,niedającebezpośredniego
przełożenianafunkcję;
–allelestanowiąróżneformy(sekwencje)tegosa-
megogenu.Każdyorganizmzawierającydwieko-
piegenuwanalogicznychmiejscachwgenomie
możemieć,wtymmiejscu:dwiekopietegosa-
megoallelu(homozygotyczność)lubdwieróżne
allele(heterozygotyczność).Wprzypadkussaków
zazwyczaj~20%locijestheterozygotyczne.Ho-
mozygotyiheterozygotyposiadająróżnegenoty-
py,alejeślijedengenmawyłącznąkontrolęnad
cechąorazjedenalleljestdominujący,wówczas
homozygotyiheterozygotymogąmiećtensam
fenotyp.
Najakichpoziomachdziałaewolucja?Większośćor-
ganizmówżyjącychnaświeciestanowiodrębneistoty.
Populacjajestzatemgrupąpodobnychorganizmów,
którewchodząmiędzysobąwinterakcje.Populacje
rozmnażającychsięorganizmówkrzyżująsię;wszelkie
osobnikiwewszystkichpopulacjąrywalizujązesobą
ośrodki.Procesewolucjiwpływanaokreśleniestruk-
turyirozmieszczeniapuligenetycznejorazfenotypów
wpopulacjach.Dlategoteżkwestiąspornąjeststwier-
dzenie,żepopulacjastanowirzeczywistąjednostkę
aktywnościewolucyjnej.
Naczympolegamechanizmewolucji?Wobrębie
populacjiwystępująjednostkioróżnychgenotypach,
którecechujeodpowiedniodużezróżnicowaniepod
względemfenotypów.Chociażselekcjaniewywiera
bezpośredniegowpływunagenotyp,tojednakjed-
nostkioróżnychfenotypachcechujeznacznezróżni-
cowaniepodwzględemzdolnościreprodukcyjnych.
Wrezultacienowepokoleniemożeposiadaćodmien-
nerozmieszczeniegenotypówifenotypów.Selekcja
naturalnajestnajważniejszymmechanizmemewolucji.
Innymprzykłademmechanizmujestdryfgenetyczny,
przypadkowazmianawczęstotliwościachallelu,która
niejestodpowiedziąnaselekcję.Dryfgenetycznyjest
szczególnieistotnywmałych,odizolowanychspołecz-
nościach.
Mechanizmyodpowiedzialnezaróżnorodnośćge-
netycznąsąistotneprzytworzeniupotencjałudlaewo-
lucji:
•mutacje,takiejaksubstytucje,insercje,delecjeczy
transpozycje;współczynnikipowstawaniamutacji
punktowychoszacowujesięna10–12–10–10wprzeli-
czeniunaparęzasadnapokolenie(niejesttorówno-
znaczneztempemzastępowaniaalleliwpopulacji;
mutacjejedynieproponująpotencjalnychkandyda-
tówdozmianewolucyjnych);
•rekombinacjamożepołączyćróżnelocilubjeroz-
dzielić;rekombinacjawobrębiegenumożespowo-
dowaćpowstanienowegoallelu,arekombinacja
pozagenamimożewpłynąćnarelacjęmiędzyge-
namiaelementamiregulacyjnymi;zasprawątrans-
lokacjimożedojśćdorozszerzeniarekombinacjina
różnechromosomy;
•duplikacjagenulubinneróżnicewliczbiekopii,cze-
mutowarzyszydodatkowodywergencja;
•utratagenuzasprawądelecjilubmutacji,coprowa-
dzidozniszczeniaekspresjilubfunkcji;wniektó-
rychprzypadkachutraconygenmożesięzregenero-
waćizyskaćnowąfunkcję;
•przepływgenówwskutekmieszaniapopulacjilub
transfergenówmiedzygatunkami.
Ewolucjamożesięprzyczyniaćdowzrostulubspad-
kupoziomuróżnorodnościwpulachgenetycznych.
