Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
TadeuszBudrewicz
formacjęokonkursie,ogłoszonymzinicjatywykardynałaLavigerie,
ogłosiło„Słowo”z10listopada1890roku.Pracemiałybyćnadesła-
nedokońcaroku1891.Wyznaczonosporąkwotę20tysięcyfranków
zapierwsząnagrodę.Przeczytawszynotatkęw„Słowie”z13kwiet-
nia1891owarunkachkonkursu,Sienkiewiczuznał,żepowieśćnie
wchodziwrachubęizrezygnowałznapisania.Pokilkulatachża-
łowałdecyzji.7kwietnia1894pisałdoGodlewskiego:„Antałkowi
[A.Zaleskiemu]powiedz,żeczytałemnagrodzonąnaafrykańskim
konkursiepowieśćpt.Lesangnor,żejestmarnissimaiżegdybymi
byłniegadał,iżkonkursjesttylkonarozprawęoniewolnictwie,był-
bymjakdwaadwaczterywziąłpierwsząnagrodę”16.
PodwzględempsychologicznymtezaKrzyżanowskiegowyjaś-
niającagenezęutworujestakceptowalna.Pisarznapewnochciał
stworzyć„powieśćniewolniczą”,odstąpiłodzamiaruwprowadzony
wbłądinformacją,iżkonkursnatekstantyniewolniczydotyczytyl-
kopublicystyki,wróciłjednakdotematupolatachdwudziestu,re-
alizującdawnąobietnicędanąkardynałowi.Możnawzmocnićtętezę
przypomnieniemfragmentulistudoJanczewskiejz14marca1908:
ZaproszonomniedoKomitetu,którymasięzająćsprawąokrutnegotrak-
towaniaMurzynówwbasenieKongo.Wydajesiętoegzotyczneiśmieszne,
ajednaknależądotegoKomiteturóżnenajwybitniejszefigurynaukoweipo-
lityczne,bonawetróżniministrowieieksministrowiefrancuscyiangiel-
scy17.
Rokpóźniejplanpowieścibyłgotowy,możnawięcuznać,iżkoło
sięzamknęło:Komitetwsprawiemurzyńskiejprzypomniałpisarzo-
widawną,niezrealizowanądotądobietnicędanąbojownikowiowy-
zwolenieMurzynów–kardynałowiLavigerie,itakpowstałoWpusty-
niiwpuszczy.Przyjęcietakiejtezyjestwygodnezpunktuwidzenia
kalendarzażyciaitwórczościpisarza,jegobiografiitwórczejicha-
rakterystykiosobowości.„Dopina”ogniwałańcuchabiografiiipod-
kreśladotrzymywaniesłowaorazszlachetnośćintencji.Dlainterpre-
tacjiutworutezataniemajednakznaczenia.Unikaodpowiedzina
pytanieorelacjeideowemiędzydwiemasąsiadującymichronologicz-
niepowieściami–Wiry(pierwodrukprasowy1909,książkowewy-
daniew1910)orazWpustyniiwpuszczy(odpowiednio:1910,1911).
NiemówinicostosunkuSienkiewiczadoideiLavigerie,zktórąkar-
dynałwystępowałwodczytachwygłaszanychweuropejskichstoli-
cach,tojestideinowożytnejkrucjatyprzeciwniewolnictwuopartej
nadziałaniachmilitarnych.KontekstmisjichrześcijańskichwAfry-
16Tamże,s.211.
17H.Sienkiewicz,Listy,t.II,cz.3,s.339.
