Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WyobraźniakatastroficznaWładysławaSebyły
41
Czyżzatempoetaniejestmieszkańcemnciemnejjaskini”Platona,
widzącymtylkocienieidei?Czyrytm,czynnikirracjonalnyindyso-
nansowamuzyka”nieokreślająpoetycko-filozoficznegoświatopoglądu
Sebyły?MożnasiętudopatrywaćwpływówzarównoBolesławaLe-
śmiana,HenriBergsona,jakifrancuskiegoczyrosyjskiegosymboli-
zmu.Sebyłaposzukujenzaświatów”,którychniewyrażalneznakiod-
najdujewpierwotnejuczuciowościreligijnej-całybytstajesięniejako
metafizycznympoematem.Wartozwrócićuwagę,żewspólnedlateo-
goniiiantropologiiorfickiej,słowiańskiej(oŚwiatowidziepiszeSebyła
wwierszu***[inc.nIznowutupotnógsołdackich…”],azarazemchrze-
ścijańskiejsąmotywywędrówkiinieśmiertelnościduszy;wśródstaro-
żytnychnorfików”spotkaćmożnaascetówiwizjonerów.Takwłaśnie
rozumiepostawęipowołaniepoetyautorModlitwy-poezjaniemoże
byćtylkonsłówigraszką”,alemusistawiaćpytaniaeschatologiczne,bo
wykraczająonepozabiologizmiokrutnąhistorię.Wobliczukatastro-
fy,kryzysuwszystkichwiar,przewartościowaniawszystkichwartości,
kiedycieńnihilizmuzawisnąłnadEuropą(określenieNietzschego),na-
stępujezwrotdoróżniepojmowanegoBoga,który,jaktrafniezauważył
ArturHutnikiewicz,mógłsięstaćntarcząochronnąprzednaciskiem
zewnętrznychmechanizmów”46.Wokresiemiędzywojennymdominuje
wizjaBogabezosobowego,adowyjątkównależąnaprzykładutworyJe-
rzegoLiebertaczyWojciechaBąka,wktórychosobowyBógmaoblicze
wyraźniechrześcijańskie.
Dlanpokoleniaprzeklętego”charakterystycznebyłonbłądzenie
wposzukiwaniuideału”,oczympisałZbigniewUniłowski47,auciecz-
kazhistoriiwstrefęsacrumlubmitówterapeutycznychtonmodelo-
weukierunkowaniekatastroficznejliryki”48.ZofiaZarębianka,badając
tropysacrumwliteraturzeXXwieku,znajdujejewpacyfistycznych
wierszachSebyły(stylizacyjnenawiązaniadomękiChrystusa),wnega-
tywnymujęciuBoga-Jehowy,wobrazieChrystusa,któryzagubionemu
poecieodsłaniaontologicznyiegzystencjalnysens,alektórysymboli-
zujeteżczłowiekacierpiącego,jest-przyciągającymiodpychającym
zarazem-WielkimBezimiennym49.
Dodaćtrzeba,żesposobydoświadczaniasacrumsązawszedość
podobne.JaktwierdziRudolfotto,przeżyciereligijne,intuicyjnenod-
46A.Hutnikiewicz:Motywyreligijnewpolskiejpoezjilatmiędzywojennych.W:Pol‑
skalirykareligijna.Red.S.Sawicki,P.Nowaczyński.Lublin1983,s.459.
47Zob.Z.Uniłowski:Wspólnypokój.Warszawa1932,s.179.
48Podajęza:M.Stala:Pejzażczłowieka.Młodopolskiemyśli…,s.270.BliskieSebyle
byłymłodopolskiemarzeniaoduszyczymistyczneokreśleniendomciała”.
49Z.Zarębianka:TropysacrumwliteraturzeXXwieku.Bydgoszcz2001,s.49,51,
52,62,67,70,72.
