Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Iwojnaświatowa1914-18
sładomiliona),wramach13korpusów,38dywizji,340batalionów,114szwadro-
nówi322baterii.FormalnymwodzemnaczelnymbyłsułtanMehmetV,faktyczne
zaśdowództwosprawowałEnverPaszaorazoficerowieniemieccy.Szefemsztabu
byłgen.WalterBronsartvonSchellendorf,wybitnąrolęodgrywałrównieżgen.
OttoLimanvonSanders,adowództwoflotyobjąładmirałSouchon.Utworzono
4armie:1.i2.Armialiczącełącznie17dywizjiiokoło250tys.żołnierzystacjo-
nowaływpobliżucieśniniStambułu,3.ArmianagranicyKaukazuzłożonaz10
dywizjiliczyłaokoło150tys.ludzii4.ArmiawSyriiiwPalestynieskładałasięz7
dywizji-około100tys.żołnierzy.PozostałewojskastacjonowaływIrakuiArabii.
PowybuchuwojnyEnverPaszazdecydowałsięnapodjęciedziałańofensywnych
przeciwkoRosjinaKaukazie.Taniefortunnaakcjaprzeprowadzonawwarunkach
ciężkiejimroźnejzimyzakończyłasięcałkowitąklęską3.Armii,wyniszczonej
głównienaskutekbrakówwzaopatrzeniuiniskichtemperatur.Dowództwo
tureckie,wtymprzedewszystkimNiemcy,zaczęłoteżczynićprzygotowaniado
uderzenianaEgipt,wktórymstacjonowaływojskabrytyjskie.Wodpowiedzina
tedziałania17grudniaAngliaogłosiłaobjęcieprotektoratunadEgiptemizaczęła
wzmacniaćswojesiłyzbrojnewstrefieKanałuSueskiego.Jeszczewcześniejogłosiła
aneksjęCypru,wktórymodczasuwojnyrosyjsko-tureckiejw1878r.znajdowały
sięgarnizonybrytyjskie.
Walkinamorzachiwkoloniach
Państwakoalicjidysponowałynamorzachwielkąprzewagąnadmocarstwa-
micentralnymi,alepomimotodokońcawojnynieudałosięimunicestwićflot
przeciwników.Obiestronyoszczędzałyswojeokrętyiprowadziływzasadziedzia-
łaniadefensywne.WielkaBrytaniawykorzystywałaswojąprzewagęnamorzunad
NiemcamiizastosowaławobecRzeszyblokadę,któramiałaodciąćjąoddowozu
surowcówiposiadłościkolonialnych.Wtymceluutworzono2floty.Mniejsza
kontrolowałakanałLaManche,drugazaś,wktórejznalazłysięgłównesiłymor-
skieWielkiejBrytaniistacjonującewbazieScapaFlownaWyspachOrkneyskich,
zamykałaMorzePółnocne.NaMorzuŚródziemnymokrętyfrancuskieibrytyjskie
blokowałyflotęaustro-węgierskąnaAdriatyku.Wpierwszychmiesiącachwojny
pewnaliczbaniemieckichokrętówznajdowałasięnaDalekimWschodzie.WJia-
ozhoustacjonowałdywizjonkrążownikówpoddowództwemwiceadmirałahra-
biegovonSpeezłożonyz2krążownikówpancernychHScharnhorst”iHGneisenau”
oraz4małychkrążowników(wśródnichHEmden”).Powybuchuwojnyokrętyte
opuściłyJiaozhou,unikającwtensposóbzablokowaniaprzezJapończykówiprzez
kilkamiesięcyoperowałynaDalekimWschodzieiPacyfikuzadającciężkiestraty
żegludzeimarynarcewojennejWielkiejBrytanii.LekkikrążownikHEmden”zo-
stałzniszczony9listopada,ahr.Speepozatopieniu2krążownikówangielskich,
okrążającAmerykęPołudniowąprzedostałsięnaAtlantykitamzostałwytropiony
przezprzeważającesiłyangielskie.Wbitwie,którawpierwszejdekadziegrudnia
rozegrałasięwpobliżuWyspFalklandzkichokrętyniemieckiewrazzdowódcą
iprawiecałązałogązostałyzatopione.ZdołałujśćtylkolekkikrążownikHDresden”,
zniszczonydopierotrzymiesiącepóźniej.WtensposóbBrytyjczykomudałosię
Hoczyścić”oceanyzokrętówniemieckichizamknąćresztęflotyRzeszynaniemiec-
kichwodachterytorialnych.Zatomarynarkaniemieckawpełnikontrolowała
Bałtyk,gdyżrosyjskaflotabałtycka,zablokowananatymakwenie,nieprzejawiała
większejaktywności.DziękitemuNiemcymogliutrzymywaćkontaktyhandlowe
zeSzwecją,któram.in.dostarczałaprzemysłowiwojennemuRzeszyrudężelaza
niezbędnądoprodukcjizbrojeniowej.
siłaarmiitureckiej
działaniaAnglii
blokadamorskaNiemiec
flotaniemiecka
bitwawpobliżu
Falklandów
sytuacjanaBałtyku
79
