Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HistoriastarożytnychGrekówdoczasówAleksandraWielkiego
małychgospodarstw.Zabroniłudzielaniapożyczekpodzastawosoby,ajużsprzeda-
nychwniewolę-wykupił.Szczycisięwjednejzelegii,żeusunąłzziemikamienie
dłużnicze,cowistociemusiałooznaczaćuwłaszczeniedzierżawców,owychhektemoroj.
Byłytojednakreformyjednorazowe.Donioślejszeitrwalszedotyczyłyustroju.
Istotaichpolegałanatym,żeodtądprawopiastowaniaurzędówwiązałosięnie
zpochodzeniem,leczzmajątkiem.Obywateledzielilisięwedługtegokryteriumna
4klasy.
Urzędytonietylkotenajwyższe,jakarchontat,alerównieższeregniższychrangą,
wybieranychlublosowanych,wszystkieokadencjirocznej.Zasadę,żepiastującyje
obywatelemusządysponowaćodpowiednimmajątkiem,usprawiedliwiato,żewyna-
grodzeniabyły(zwłaszczawówczas)skromne,wręczsymboliczne,należałowięcmieć
własnedochody;majątekstwarzałteżmożliwośćegzekwowaniakarywraziestwier-
dzenianierzetelności.
MimopozornieszczegółowegoopisuArystotelesa,przypisywaneSolonowirefor-
mynasuwająwielepytań.Możepodziałna4klasymajątkoweprzeprowadzonopóź-
niej;alewtakimrazie-kiedyiktotegodokonał?CzyarchoncizaSolonabylilosowani
spośród10kandydatówwskazanychprzezfyle,czyteżwybierani?Czytoonpowołał
RadęCzterystu-po100zkażdejfylerodowej?Możeistniałaonajużwcześniej?Ijakie
miałakompetencje;czyjużwtedyprzygotowywałaporządekobradeklezji?Tradycja
utrzymuje,żetoonzreformowałsystemmonetarny,wówczasjednakprawienapew-
noniewybijanojeszczemonetwAtenach.Możechodziłotylkooujednoliceniemiar
iwag?Inaczymmiałobyonopolegać?
Ważnebyłynowezasadysądownicze.Powstałtrybunał,heliaja,któregoczłonkiem
mógłbyćkażdyobywatelbezwzględunamajątek(lubeklezjastawałasięwpewnych
przypadkachheliają).Każdyteżobywatel,nietylkopokrzywdzonylubznimspokrew-
niony,mógłwystępowaćzoskarżeniemwjakiejkolwieksprawie;możnabyłoodwoły-
waćsiędotegotrybunałuodniesłusznegopostanowieniaurzędników.Jestsporne,jak
przedstawiałasięistotaheliai,jejskładorazsposóbizakresdziałaniawczasachSolo-
na,zpewnościąwszakżewprowadzeniejejrozpoczęłorozwójsądownictwaateńskie-
go,jednegoznajważniejszychelementówdemokracji.
ZłagodzonosuroweprawaDrakona.Wprowadzononoweustawyspadkowe,ale
teżobyczajowe,jakzakazkosztownychstrojówkobiecychiurządzaniawspaniałych
pogrzebów.ZabronionowywozuzAttykipłodówrolnych-opróczoliwy.Surowakara
groziłakażdemu,ktobypodczasrozruchówniechwyciłzabroń-traciłcześćiprawa
obywatelskie.Tęustawęmożnabyłointerpretowaćitak,żewwypadkuostrychkon-
fliktówpolitycznychnietylkoprawem,aleiobowiązkiemobywatelajestzdecydowane
opowiedzeniesiępojednejzestron.
Prawaspisanonadrewnianych,obracającychsięsłupach(aksones)przechowywa-
nychwbudynkuwładz-prytanejonie;ichresztkioglądałjeszczePlutarchwIw.n.e.
Wprowadzenienowychporządkównieusunęłoźródłakonfliktówspołecznych
iniezadowoliłożadnejzestronzwaśnionych.Solonzawiódłlud,nieprzeprowadził
bowiemparcelacjiwielkichmajątków(gesanadasmos).Dlaeupatrydówzkoleibolesna
byłaczęściowautrataprzywilejówstanowychifaktycznedopuszczenienowychwarstw
doudziałuwewładzy.Byłwięcrozjemcaatakowanyzewsząd,nacozgorycząskarżył
sięwelegiach.PozaprzysiężeniuprzezAteńczyków(RadęCzterystu?Areopag?)niena-
ruszalnościustaw,wyjechał,jakutrzymujetradycja,na10lat;byłwEgipcie,naCyprze,
wLidii.Oplotłosięwokółtychpodróżysporolegend.Powrócił,bystaćsięświadkiem
początkówtyranii,przedktórąprzestrzegał.
NamjawisięSolonjakoszlachetnypatriotaimążstanu.Zostałzaliczonywpoczet
siedmiumędrców,aprzypisywanomumaksymęmedenagan-Dwniczymnieprzekra-
czajmiaryD.
75
urzędydla
majętnych
nowezasady
sądownicze
noweprawa
atakinaSolona
