Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PoczątkicywilizacjinaBliskimWschodzieiwEgipcie
Ryci60
Planświątyniwapiennej
zUruk
publiczne,bezrozstrzyganiaczychodzioobiektyświeckie,sakralne,czyteżłączące
obydwietefunkcje.Namiejscurozebranychbudowliwzniesiononastępnieobiekty
nawysokichpodiach.
WTellUkairodsłoniętodatowanąnapóźnąfazękulturyUruktzw.świątynięmalo-
waną.Zostałaonazbudowananarozległej,nieregularnegokształtuplatformie(około
58x47m),naktórąprowadziłytrzyciągimonumentalnychschodów.Budowlata(oko-
ło25mdługości)miałatradycyjnytrójdzielnyplan,awzniesionojąztypowejwówczas
cegłyDRiemchenD(wydłużoneprostopadłościanyokwadratowymprzekroju).
ZkońcowychfazkulturyUruk(warstwaIVa)pochodząnajstarszeznanedotych-
czasznakipismapiktograficznego,zktóregowykształciłosięnastępniepismoklino-
we,powstałegonajprawdopodobniejzprzyczynekonomicznych(m.in.konieczność
rejestrowaniadóbr,ściąganiapodatków,nadzorowaniahandlu,administrowaniama-
jątkami).Początkipismawywodzisięobecnieodniewielkichprzedmiotówułatwiają-
cychliczenieiwykonywanieprostychdziałańorazsymbolizującychniektóreartykuły.
Przenoszonojewtorbach,nawlekanonasznurkilubzamykanowzapieczętowanych
bryłachgliny(bulle),naktórychwierzchuumieszczanoryteprzedstawieniaprzedmio-
tówznajdującychsięwśrodku,abybezkoniecznościrozbijaniabryłwiedzieć,cosię
wnichmieści.Stopniowobullewypełnioneprzedmiotami,podobniejaksameprzed-
mioty,zaczęłyzanikać,aichmiejscezajęłypłaskietabliczkigliniane(spłaszczonebulle)
zodciśniętyminanichznakami.Otrzymanowtensposóbnarzędziejeszczeprymi-
tywne,alespełniającepodstawowefunkcje:zapamiętywaniaikontroli.Zapoczątko-
wałotorozwójpismaorazmateriałówumożliwiającychpisanie.
Wspomnianemonumentalnebudowlebyłyośrodkamiwładzy,asprawującyją
ludziedzierżyliwswoichrękachwielefunkcji.Nierozstrzygającczychodzituokapła-
nów,którzyopróczczynnościreligijnychsprawowalitakżewimieniubogafunkcje
administracyjne,czyprzeciwniebyłatowładzatypowoświecka,dopierozczasem
wzmacniającawpływyprzezsakralizacjęswojejpozycji,podkreślićnależyrolęjaką
grupyteodgrywaływrodzącychsiępaństwach-miastach.Musiałyonekierowaćiza-
rządzaćsystememirygacyjnym,handlem,gromadzeniemzapasówżywności,wzno-
szeniemmonumentalnychbudowli,wymiaremsprawiedliwościorazobronąteryto-
rium.ElitykierująceUrukdysponowałyprawdopodobnieznacznymiśrodkamiprzy-
musuiegzekwowaniarozkazów.Społecznościtegookresuodeszłyjużdalekoodświa-
tamałychrolniczychwspólnotczyniewielkichzwiązkówterytorialnychepokiUbaid.
Naczelnemiejscewhierarchiizajęłydynastiewodzów/kapłanów,asystemspołeczny
podlegałnieustannejewolucji.Relacjemiędzyelitąapodległąjejludnościązmieniły
63
najstarszeznaneznaki
pismapiktograficznego
rozwójelit
sprawującychwładzę
wpaństwach−miastach
