Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzyswolności
idrugiewicinapospolite
ruszeniejużzpoczątkiem
stycznia1651roku,dokoń-
cazaśmarcastanarmiiko-
ronnejpodniósłsiędo33tys.
Jużwlutymzaczęłysięwal-
kizwojskamiChmielni-
ckiego.HetmanpolnyKali-
nowskipoprowadziłprze-
ciwkoKozakomokoło12
tys.żołnierza,musiałjednak
zciężkimistratamiwycofać
siędoKamieńcaPodolskie-
go,skąddopierowkońcu
majaprzebiłsiędoSokala,
gdziezbierałasięcałaarmia
Ryc.16.RuinyzamkuwCzorsztynie,XIV-XVIIwiek.
koronnaorazpospoliteru-
szenie,zwołaneprzeztrzeciewici,ogłoszone13kwietnia.
Szlachtastawiałasiętłumnie,jakkolwiekniebyłapewna,czypropagandapowstańcza
wśródchłopówniezagrozijejmajątkomirodzinom,toteżmusiałazostawiaćpoziemiach
chorągwiezaciężne.LiczniemisariuszeChmielnickiegodziałaliwWielkopolsce,wKra-
działanie
kowskieminainnychziemiachpolskich,wzywającdorozprawianiasięzdziedzicami
Chmielnickiego
emisariuszy
iłączeniasięzKozakami.DocieralinawetnaŚląsk,byparaliżowaćpróbyudzielenia
wKoronie
stamtądpomocyRzeczypospolitej.Niespotkalisięjednakzwiększymoddźwiękiem,
zwyjątkiemtychterenów,naktórychtradycjewalkizeszlachtąbyłyszczególniesilne.
NiemniejdoszłodowystąpieńchłopskichnaPodhaluiwWielkopolsce,anamniejszą
skalę-wSieradzkieminaMazowszu.Wszędziespotkałysięonezenergicznymprzeciw-
działaniemirepresjami,iniezdołałyprzybraćgroźnychdlapaństwarozmiarów.
NajwiększyrozgłoszdobyłowystąpieniechłopskienaPodhaluwczerwcu1651roku.
Kierowałnimawanturnikdośćniejasnegopochodzenia(przypuszczanonawet,żebył
powstanie
bękartemWładysławaIV)-AleksanderKostka-Napierski,oficerwojskkoronnych.Wokół
chłopskie
jegoosobynarosłacałalegenda,którądokładnieprzenicowałAdamKersten,wykazując,
-Napierskiego
Kostki-
jakniepewnesąwiadomościotymruchuchłopskimijegoprzywódcy.Niejestnawet
jasne,czyNapierskidziałałwporozumieniuzChmielnickim,czyksięciemsiedmiogrodz-
kim;wkażdymraziewrazzpozyskanymidotejakcjigóralamiopanowałzamek
wCzorsztynie,poczymwezwałwszystkichchłopówwPolscedoobaleniawładzypanów.
Wezwanietoniedotarłodaleko,niespotkałosięteżzodzewem;Napierskiijegogórale
pozostaliosamotnieni.ToteżCzorsztynpokrótkimoporzezostałzdobytyprzezwojsko
biskupakrakowskiegoPiotraGembickiego,Napierskizaśzdwomaprzywódcamichłop-
skimizginąłnapalu.
Okazałosię,żechłoppolskiniebyłpodatnynarewolucyjnąagitacjęskierowanąprze-
ciwkoRzeczypospolitej,nawetjeżelimiałpodstawyuskarżaćsięnauciemiężenieprzez
szlachtę.Niemniejnawetteskromneruchawki,doktórychemisariuszomChmielnickiego
udałosięwPolscedoprowadzić,niepozostałybezwpływunawydarzenianaUkrainie,
zwłaszczanapostawęzwołanejnapospoliteruszenieszlachty.
TymczasemwojskokoronnegromadziłosiępodSokalem.Dotarłotam,wedługobli-
koncentracja
czeńJanaWimmera,około27,3tys.żołnierzazaciężnegoiprawdopodobniedo30tys.
siłkoronnych
35
