Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Najdawniejszedziejeziempolskich
tychsporadyczniepojawiająsięinformacjeotzw.ludachbarbarzyńskich,żyjących
pozaorbitąrozwiniętychcywilizacji.
Naziemiachpolskich,dośćodległychodośrodkówwczesnychcywilizacji,
okresprotohistorycznytrwałpraktyczniedopoczątkówśredniowiecza,którego
wczesnyokresdostarczajedynienielicznychprzekazówpisanych.Wobec
tysiącletniejhistoriiPolskiczasyprehistorycznebyływięcconajmniej500razy
dłuższe,aprotohistoryczne-bliskopięćrazydłuższeodhistorycznych.
Jeśliprehistoriaiprotohistoriasąodpowiednikamihistoriidlaczasówpoprze-
dzającychpojawieniesiępisma,tomiejsceżródełpisanychdlatychokresów
zajmujążródłaarcheologiczne-materialneśladyludzkiejdziałalności,naogół
ukrytewziemi,awięckopalne.Odkrywaniemibadaniemtychżródełzajmuje
sięarcheologia.Służyonazarównoprehistorii,jakiprotohistorii,będącjedynym
żródłeminformacjionajdawniejszychokresachdziejówludzkości.Ponadto
archeologiajestpomocnawbadaniachhistorycznychokresówpóżniejszychdla
uzupełnieniaiposzerzenia,anawetweryfikacjiwiedzyzawartejwprzekazach
pisanych.Szczególniewieleinformacjiwnosiarcheologiadodziejówklasycznych
cywilizacjibasenuMorzaŚródziemnego,gdzieżródłamikopalnymimogąbyć
teżnajstarszeprzekazypisane(np.żródłaepigraficzne,czylirytewtwardymma-
teriale)igdziewieledziedzinżyciaodtwarzamywyłącznienapodstawiedanych
archeologicznych.Mówimywówczasoarcheologiiśródziemnomorskiejlubkla-
sycznej.Archeologiaprzynositeżwieleinformacjiookresachdobrzenaświetlo-
nychprzezżródłapisane-informacjizwiązanychszczególniezkulturąmaterialną,
budownictwem,gospodarkąitp.Okresyte(np.średniowiecze,czasynowożytne)
sąprzedmiotembadańarcheologiihistorycznej.
Źródłaarcheologiczne
Żródłaarcheologiczneróżniąsięodżródełhistorycznychnietylkoswoją
anonimowością,aletakżepośredniminiepełnymcharakteremprzekazu:stanowią
bowiemtylkomaterialneśladyróżnorodnychludzkichdziałań.Nawetwdziedzinie
kulturymaterialnejsąonetylkoniewielkączęściąbogatejkulturybżywejn,którą
tworzyłczłowiekprehistoryczny.Jedyniewyjątkowo,np.wwarunkach
katastroficznych(wybuchywulkanów,powodzieitp.),całośćmaterialnych
wytworów,którymidysponowałczłowiekprehistoryczny,zostałazachowana.Tak
wyjątkowewarunkizachowaniaszczątkówkopalnych,czylifosylizacji,zdarzają
sięjednakniezwyklerzadko,jakświadcząprzykładymiastegejskich(nawyspie
Thira),ewentualnierzymskich(PompejaiHerkulanum).Najczęściejpozostawały
namiejscupobytuczłowiekaprzedmiotyporzuconelubzagubione.Fragmenta-
rycznośćzachowaniakulturybżywejnwżródłacharcheologicznychulegajeszcze
zawężeniuwskutekzróżnicowanejkonserwacjiniektórychsurowców(tzw.
tafonomii).Przedmiotyikonstrukcjezsurowcóworganicznychzachowująsię
rzadziej,jedyniewspecjalnychwarunkach,np.wśrodowiskachwilgotnych.
10
