Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RozdziałI
zdecydowanienależałobymówićowielościfeministycznychkrytykliterackich
(Kłosińska2010:14).Wprezentowanejpracydecydujęsięjednaknastosowanie
liczbypojedynczej,przyjednoczesnymwyszczególnieniuposzczególnychnurtów
feministycznejkrytykiliteratury.Dokonujętakżerozróżnienianaobszarygeopo-
lityczne,wktórychtenurtybyłykształtowane.
Wniniejszymrozdzialeprzedstawiameuroamerykańskątradycjęfeministycznej
krytykiliteraturyjedyniepokrótce,odsyłającdorozlicznychdziełszczegółowo
omawiającychtętematykęidopokaźnychantologiitekstówteoretycznychautor-
stwafeministycznychkrytyczekliteratury(Burzyńska2007aib,Eagleton1991
i2011,GreeniKahn2005,Humm1994,Kłosińska2010,Kowaleski-Wallace2009,
Moi1995,PlainiSellers2007,Warhol2009).Bardziejszczegółowokoncentruję
sięnawewnętrznychnapięciachwewnątrzruchufeministycznegodatowanych
nalatasiedemdziesiąteiosiemdziesiąteubiegłegowieku,tj.nakrytyceesencja-
lizmu,uniwersalizmu,atakżerasizmuistniejącegowobrębieówczesnejmyśli
feministycznej.Skupiamsiętymsamymnateoriachfeministycznych,azarazem
praktykach,którewyłoniłysięwwynikutychżenapięć,prezentującteorieczarnego
feminizmu,kobietyzmu2orazafrykańskichmyślifeministycznych,atakżefemi-
nistycznąkrytykęumiejscowionąwnurciepostkolonialnym.Zewzględunawagę
koncepcjiróżnicydlaideologiifeministycznych,przedstawiamrównieżpokrótce
rozwójteoriiróżnicpłciowychorazteoriigenderwfeminizmie,atakżeichzna-
czeniawnurtachfeministycznejkrytykiliteratury.
1.2.Różnicapłciowawbadaniachliterackich
wtradycjieuroamerykańskiej
Pojęciegenderrozwijałosięnapolubadańantropologicznych,psychologicznych
ipsychiatrycznych,atakżesocjologicznychjużwpierwszejpołowieXXwieku3.
JednakżetoruchfeministycznydrugiejpołowyXXwiekuprzyczyniłsiędojego
szerokiegorozpowszechnieniaiprzekształceniagownarzędziekrytyczne.Wów-
czastougruntowałosięrównieżpodstawowerozróżnienienapłećbiologiczną
(ang.sex)ipłećkulturowo-społeczną(ang.gender),odnoszącąsiędoniefizjolo-
2
Tłum.MartyMazurekterminuwomanism(2012:361-372).
3
AntropolożkaMargaretMeadwykazaławswoichbadaniachterenowych,żerolemęskieikobiece
różniąsięspołecznieikulturowo,niezależąnatomiastodbiologii.Meadudokumentowałarównieżarbi-
tralnośćinieuniwersalnycharakterpłcikulturowej.PsychologJohnMoneyjakopierwszywprowadził
pojęcie‘rólpłciowych’,alerozwinąłgoispopularyzowałamerykańskipsychiatraRobertStoller(1954).
GłównywkładStollerapolegałnaodróżnieniutożsamościseksualnej-poczuciaprzynależnościdopłci
biologicznej-odgender,produktusocjalizacji(por.Burzyńska2007b:443).WksiążceSex,Gender,
andSociety(1972)brytyjskasocjologifeministkaAnnOakleyzradykalizowaładotychczasoweużycie
terminugender.Interpretującporządekpłciiseksualnościzperspektywykrytycznej,Oakleyzasugerowała,
żepoczucieprzynależnościdopłciżeńskiejimęskiejniejestautomatyczne,alejestwynikiemuczenia
się(por.Burzyńska2007b:443-454iVigoya2016).
