Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szych.Konstatacjeowemogąpowadzićdopesymizmubadawczegowyrażającego
sięwwątpliwościach,czyopierającsięnatakskromnychźródłachmożliwejest
stworzeniewpełniwiarygodnegoitinerariumiczybędzieonodawałopodstawę
dalszychrozważańoistociefunkcjonowaniaaparatupaństwowegowokresieśred-
niowiecza
8
.Wydajesięjednak,żeanalizanawettegoniezbytobfitegomateriału
pozwalawysnućpewneogólnewnioskinatematorganizacjiorazewentualnych
zmiansposobówzarządzaniapaństwemwposzczególnychokresachpanowania
Piasta.Niniejszyartykułwżadensposóbniewyczerpieproblematykiperegrynacji
WładysławaŁokietkaorazichwpływunaorganizacjęśredniowiecznejmonarchii
polskiej.Punktciężkościzostaniepołożonyzwłaszczanaanalizępodróżymonar-
szychdo1320roku,przeprowadzonąnapodstawiezachowanychdyplomówmo-
narszychztamtegookresu.Poczynioneustaleniamogąstanowićpunktwyjściadla
przyszłychbadańnadtymzagadnieniem
SwegoczasuAntoniGąsiorowskipostawiłtezę,żeśredniowiecznamonarchia
europejskawprzeciwieństwiedoczasówstarożytnegoRzymubyłakrólestwem
objazdowym,akrólaztegookresuokreśliłmianemrexambulans.Sytuacjataod-
nosiłasiędowarunkówpaństwapolskiegowXI-XIIstuleciu.DopierowXIIIwieku
pojawiłysiępierwszesymptomyprzechodzenianasystembardziejrezydencjonal-
ny,polegającynakolejnymdłuższymprzebywaniupanującegowważniejszych
ośrodkachdzielnicyidworachnależącychdodomenymonarszej.Wykształceniesię
tegonowegomodelubyłonastępstwemrozdrobnieniaksięstwpiastowskich,gdzie
odległośćmiędzyośrodkamijednejzregułyniewielkiejdzielnicymożnabyłopoko-
naćwciągudnia.Zdaniemprzywołanegopowyżejbadaczapozjednoczeniupań-
stwapolskiego,odokoło1314rokusystempodróżymonarszychnawiązywałdo
okresusprzedrozbiciadzielnicowego,jakożeWładysławŁokietekodbywałliczne
podróżepokraju
9
.
WceluanalizymonarszychperygrynacjiŁokietkakoniecznejestwyodrębnienie
kilkuokresówjegopanowania,różniącychsiępodwzględempotrzebypodróżo-
wania,aleteżliczbądokumentówpoświadczającychpobytwładcywokreślonym
miejscu.PierwszyznichobejmowałrządyksięciawKujawskiem,ŁęczyckiemiSie-
radzkiemorazpróbyzdobyciawładzywMałopolsce.Wyznaczonyjestlatamiod
1286(ztegoczasupochodzipierwszydokumentWładysławaŁokietka,wktórym
odnotowanomiejscejegowystawienia
10
)dokońca1295roku.Drugiokresrozpo-
———
———
8
Problemtenpojawiasięrównieżwodniesieniudopróbopracowaniatakowegoitinerariumdla
KazimierzaWielkiego(A.Gąsiorowski,ItinerariumKazimierzaWielkiego.Materiały1333-1370,
„RocznikiHistoryczne”,t.64,1998,s.175-177;A.Marzec,Podróże...,s.226).
9
A.Gąsiorowski,Podróżepanującego...,s.41-50.
10
Pośmierciw1267rokuksięciaKazimierzaIkujawskiegojegodwómstarszymsynomztrzeciego
małżeństwaWładysławowiiKazimierzowiprzypadłyziemiałęczyckaiKujawyBrzeskie,zaś
najmłodszySiemowitotrzymałziemiędobrzyńską.Do1275r.dziedzinąłęczycko-kujawskąza-
rządzaławimieniudwóchstarszychsynówksiężna-wdowaEufrozyna.Poobjęciusamodziel-
nychrządówWładysławiKazimierzprzezpewienczasrządzilijakobracianiedzielni,czylirazem
sprawowaliwładzęnadpowierzonymiimziemiami,coznalazłoodzwierciedleniewwystawia-
nychprzezpierwszelataichrządówdokumentach,wktórychwystępowaliwspólnie.Sytuacja
47