Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konstytucja
21
Modelamerykańskicharakteryzujesięnastępującymicechami:
1)
kontrolęsprawująsądy;prawojejsprawowaniamawzakresieswojej
właściwościkażdysąd,awięcmaonazeswojejnaturycharakterzde-
koncentrowany;
2)
podlegająjejwszystkieaktynormatywne,uchwalonenaróżnychszcze-
blachsprawowaniawładzy,cooznacza,żekontrolatamacharakteruni-
wersalny;
3)
kontrolamożebyćsprawowanaprzezsądjedynieprzyokazjirozpatrywa-
niaprzezeńkonkretnejsprawy(karnej,cywilnej,administracyjnej),gdy
jednazestronpodniesiezarzutniekonstytucyjności;maonawięccharak-
terkonkretny(incydentalny);
4)
kontrolamawyłącznie
charakternastępczy(represyjny),tzn.jestspra-
wowanapowejściuwżyciekwestionowanegoaktunormatywnego;
5)
rozstrzygnięciesądowewsprawieniekonstytucyjnościjestobowiązujące
jedyniewdanej,konkretnejsprawie,copowodujewzględnośćorzeczenia
sądu,któryniemaprawageneralnegouchyleniaaktuprawotwórczego,
ajedynietraktujegojakonieistniejącywtejsprawieipomijaprzy
wydaniuorzeczenia.
Autorytatywnośćrozstrzygnięciasąduwprzedmiociekonstytucyjnościusta-
wyzależy,oczywiście,odmiejscadanegosąduwamerykańskimsystemiewy-
miarusprawiedliwości.Trzebaprzytympamiętaćoszczególnejroliprecedensów
wprawieamerykańskim-wpraktyceorzeczenieSąduNajwyższegoUSAonie-
zgodnościustawyzkonstytucjąkładziekresstosowaniutejustawy.
Amerykańskimodelkontrolikonstytucyjnościprawazostałprzyjętywlicz-
nychsystemachustrojowych.NajpierwutorowałsobiedrogędopaństwAmery-
kiŁacińskiej,potemznalazłzastosowanienadawnychterytoriachbrytyjskich,
apoIIwojnieświatowejtakżenaterenieAzjiiAfryki.Niebudziłonnatomiast
(pozanielicznymiwyjątkami)większegozainteresowaniawEuropie.
PoIwojnieświatowejpojawiłsięinnymodelkontrolikonstytucyjnościpra-
wa,któryznalazłswojezastosowaniegłówniewEuropie.Jegorozwójwróżnych
wariantachprzypadanaokrespoIIwojnieświatowej.Obecnieznajdująoneza-
stosowaniewwiększościpaństweuropejskich.
Pomimowieluróżnicwszczegółowychrozwiązaniachwposzczególnych
państwachmożnawskazaćnapewnewspólnecechycharakteryzująceistnieją-
cewEuropiemodelekontrolikonstytucyjnościprawa:
1)
sprawowaniekontrolizostajepowierzonejednemu,samodzielnemu(wy-
odrębnionemuzsądownictwapowszechnegoiniezależnemuodparla-
mentu)organowipaństwowemu,pełniącemufunkcję(aczęstoinoszące-
munazwę)trybunału(sądu)konstytucyjnego,copowoduje,żekontrolata
macharakterskoncentrowany;
2)
naogółkontroląobjętes
ąwszystkiepozakonstytucyjnenormyprawne,
zwłaszczapochodząceodnaczelnychorganówpaństwowych,conadaje
