Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ROZDZIAŁ1.
którąokreślasięjakonpułapkęśredniegorozwoju/dochodu”,oczymbędziejesz-
czemowa6.
Nietylkoztegopowoduniejestłatwowyróżnićwomawianymprocesieuni-
wersalnestadiarozwojowe,choćwliteraturzenaukowejposzukującejogólniej-
szychprawidłowościprezentowanesąwtymzakresieróżneujęciastadialne,jak
choćbykanonicznateoriawzrostugospodarczegoWaltaRostowa[1960].Duże
znaczeniedlajegorozwojumająimpulsystrategiczne,kołazamachoweiswo-
istenpchnięcia”modernizacyjne.Wgręwchodzitunaprzykładrolanowychwy-
nalazkówitechnologii,uniwersytetów,przedsiębiorczości,powszechnegoprawa
wyborczego,wolnegohandlu,globalizacji,aktywnościelitrządzących,integracji
międzynarodowejczyteżbardziejkonkretnie-jakwprzypadkuPolskiiinnych
środkowoeuropejskichpaństwpostkomunistycznychwostatnim15-leciu-akcesji
doUniiEuropejskiej.
Złożonośćmodernizacjiwynikazfaktu,żewspołeczeństwieobjętymtransfor-
macjąobokpojawiającychsiętamnowychrodzajówstosunkówipraktykwystę-
pująwciążdotychczasowe,starefenomeny,relacjeiregułygry,częstoteżreprodu-
kującesięwodnowionych,zmieniającychsięformach.Dlategoteż,przykładowo,
systemowązmianęspołecznąwPolscepo1989rokuwartopostrzegaćianalizo-
waćniewperspektywieprostegoprzejścia(transition)odjednegoustroju(realny
socjalizm)dodrugiego(liberalnademokracjarynkowa),leczjakodużobardziej
złożonątransformacjęustrojowąicywilizacyjną.Naprocestenskładasięrekon-
figuracjaróżnychistniejącychjużinowychelementów,nakładaniesięnasiebie
rozmaitychkoncepcjiirozwiązań,narracjiiwarstwhistorycznych,mieszaniesię
odmiennychpierwiastków,powstawaniehybrydalnychstruktur.
Wtymkontekściemożnateżmówićomodernizacjinierównej,niezrównowa-
żonej,zdekomponowanej,selektywnej,niepełnejlubczęściowej[Rueschemey-
er1976],płytkiej[Zacher1995],niekompletnejbądźnniedokończonej”,choćto
ostatniesłowowydajesięchybanajmniejadekwatne,bosugerujejakieśsztywne
istatycznefinalitécałegoprocesu.Aleznamyprzecieżzpraktyki,popierwsze,
sytuacjeokreślanemianemmodernizacjiwyspowej,czylipunktowej,enklawowej,
wycinkowej,gdyglamourowewyspy(archipelagi)nowoczesnościioświecenia
egzystująnabezkresnymmorzuzacofania,ignorancji,zabobonówiciemnoty.
Podrugie,mamynierazdoczynieniazwersjąmodernizacjidualnej,polary-
zacyjnej,wieluprędkości,czylizróżnymtempemrozwojuwrozmaitychukła-
dachprzestrzennychispołecznych:naprzykładcentrumversusperyferia,rozkwi-
tająceaglomeracjeversuszaniedbywanaprowincja,grupybeneficjentówversus
6
Zob.podrozdział4.3.
