Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
WtajemniczenieifascynacjaosobąOskaraW.Miłoszaś
ekspresjizduchowymifizycznymRuchem,któryzapładniaiktó-
remuwskazujemydrogę”.Wrozbudowanymkomentarzudotego
kluczowegozdaniaCzesławMiłoszdochodzidonastępujących
wniosków:
CzypoezjaizolującasięodRuchu,októrymmówiO.Miłosz,jestmoż-
liwa?Inaczejsformułowane,pytanietobrzmi:czymożliwajestpoezja
nieeschatologiczna?Byłabytopoezjaobojętnanaośprzeszłość-przyszłość
nanrzeczyostatnie”,awięcnaZbawienieiPotępienie,naSąd,naKró-
lestwoBoże,nacelHistorii,czylinawszystko,cołączyczaswyznaczony
jednemużyciuzczasemludzkości.Trudnonatopytanieodpowiedzieć.
(ś)ByćmożeponurośćpoezjiXXwiekustądpochodzi,żewzórpoezji
zrodzonejznnieporozumieńpomiędzypoetąiwielkąrodzinąludzką”
idzieprzeciwkonaturzenaszejcywilizacji,którazostałaukształtowana
przezBiblięidlategojestwsamymswoimrdzeniueschatologiczna19.
Wartoprzypomnieć,żeprzywołanewdrugimodczycieharwardz-
kimkrytycznerozważaniaostaniepoezjinowoczesnej
20
zostały
rozbudowaneprzezCzesławaMiłoszaponiespełnadziesięciulatach
wwykładziekrakowskimzatytułowanymwymownie:Przeciwpoezji
niezrozumiałej.Noblistapostawiłwnimdwapodstawowezarzuty
sztucenowoczesnej(modernistycznejipostmodernistycznej),która,
wjegoprzekonaniu,kontynuujestrategięobranąprzezfrancuskich
symbolistówuschyłkuXIXwieku.Wytknąłjej,popierwsze,ode-
rwanieodsprawzwykłegoczłowieka(wmyślHoracjańskiejodrazy
dotłumu:Odiprofanumvulgus),podrugie–świadomądesakra-
lizacjętematuiformypoprzezodrzuceniekontekstureligijno-
-teologicznegoipomijanieprawdyostworzeniuczłowiekanaobraz
ipodobieństwoBożeorazzapominanieofakcieodkupienialudz-
kościprzezSynaBożego.Efektemtakichzachowańnowożytnych
artystów(przedewszystkimpoetów,aletakżemalarzyczymuzyków)
jest,jakdowodziMiłosz,bałwochwalczeabsolutyzowaniesztuki
ijejndehumanizacja”,októrejjużnapoczątkuubiegłegostule-
ciapisałJosèOrtegayGasset.Totakże,dowodziMiłosz,ntrwała
izolacjapoetyodjegowspółczesnychjakostałacechaprzeróżnych
19
Tamże,s.43.
20
NotabenerozważaniaobuMiłoszówwdużejmierzesązbieżnezdiagnoząposta-
wionąmodernistycznejsztucepoetyckiejprzezHugonaFriedrichawjegoksiążce
Strukturanowoczesnejliryki.OdpołowyXIXdopołowyXXwieku,przeł.iwstęp
E.Feliksiak,Warszawa1978.
