Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niestetytospektakularnewydarzenie,warte
przypomnieniazwłaszczawstulecieBitwyWar-
szawskiej(która-jaksięwydaje-niezostała
zwieńczonarówniewielkąuroczystością),niema
przekazówikonograficznych.Musimysięzatem
zadowolićarcydziełemMatejkiBatorypodPsko-
wemorazrycinamizczasówBatoregoipierwszej
fazyrządówZygmuntaIII.Jednąznichozdobiono
ZwierzyniecMikołajaRejawydrukowanywKrako-
wiew1577roku.Ukazujescenętriumfunawiązu-
jącądosłynnegocykluobrazówirycinMantegni;
widzimytumonumentyobecnewtriumfiekra-
kowskimiopisaneprzezSarnickiego,jakmiędzy
innymiobeliskipiramidę,aledostrzegamyteżdwa
słonie.Wtriumfienarynkukrakowskimzwierzęto,
czyraczejjakaśjegomechanicznaforma,również
siępojawiło,takwięcrycinawZwierzyńcumoże
namposłużyćzarodzajsubstytutu.
Kolejnainteresującanasrycinadatowanajest
narok1617;przedstawiakanclerzaihetmanaJana
Zamoyskiego,ukazanegojakojeźdźcawarkadzie
łukutriumfalnego,któryzawieraniezwyklebogatą
ikonografię(Lewicka1956:134,fig.2).Todzieło
JacopaLaura,rzymskiegobadaczaantykuirytow-
nika,odbitejużpośmiercihetmana,byłopierw-
szymnapolskimgruncieprzedstawieniemzwy-
cięskiegowodza„wpisanego”warcustriumphalis
(il.10).NależytuprzypomniećzaJuliuszemChroś-
cickim(1983:86),żewświetleźródełpisanych
poetaAngeloOduccio,pośrednikpomiędzykanc-
lerzemaLaurem,proponowałjużw1601roku
wykonanietejryciny,aby„faceremettereinluce
tutteimpreseetattionifattedaVostraEccellenza[…]
sculptiteinarcotrionfalosecondol,usanzadell,an-
tichiRomani”.Zamoyskiwielokrotnieodmawiał,
argumentując,iżłuktriumfalnyprzysługujetylko
królomiksiążętomiżejemujakosenatorowinie
wypadagoprzyjąć.
„On-piszeoZamoyskimSzymonStarowol-
ski(1978:264)-prawiejedynywnaszychcza-
sachbiegłybyłwznajomościsztukiwojennej
starożytnychRzymian.Zwiedziwszyzaczasów
ZygmuntaAugustanajbardziejoświeconekraje
Europy,jaśniałwśródswoichSarmatównauką
iwymowąniemniejniżsławąwojenną”.Naroz-
członkowanejarchitektonicznieelewacjiłuku
rozmieściłLaurosymetrycznie,wramkachokrąg-
łych,owalnychiprostokątnych26wyobrażeń
ilustrującychsławneczynyhetmanaiopatrzyłje
łacińskimipodpisamiobjaśniającymi.Pośrodku
architrawuznajdujesięinskrypcjadedykacyjna
dlaZygmuntaIII,wzwieńczeniu-herbykró-
lewskie,pobokachzaś-postaciealegoryczne:
Sprawiedliwość,Wojna,Zwycięstwo,Męstwo,
WładzaPublicznaiSława.Wspomnianeilustracje
zżyciaZamoyskiegoukazująmiędzyinnymizdo-
bywanietwierdz,wtymdwóchwczasiewojny
moskiewskiej;sątoprawdopodobnieWielkieŁuki
iWieliż(Velisam-lukumiVelikilukum).Zdobycie
Wieliżauważałtenznakomitywojownikzapraw-
dziwypowóddochwaływojennej,jakcałyswój
udziałwdługotrwałej,alewpełnizwycięskiej
wojniezwojskamicaraIwanaGroźnego.Lista
odniesionychprzezniegozwycięstwjestdługa,
częśćznich-jakmiędzyinnymitopodCecorą
nadGaziGirejem,chanemkrymskim,wpisujesię
wpostrzeganiedawnejRzeczpospolitejjakokraju
będącegoprzedmurzemchrześcijaństwa.
NatakiobrazPolskiwnajwiększymstopniu
wpłynęła-jakpowszechniewiadomo-sława
wojennakróla-wojownikanoszącegoprzydomek
LewLechistanu.ZimieniemJanaIIISobieskiego
wiążesięostatniwKrakowie(przedwjazdem
księciaJózefaPoniatowskiegowlipcu1815roku
ipogrzebemPiłsudskiego)pochódtriumfalny
odbytywblaskuprawdziwejsławywojennej.Miał
miejscewdniu30stycznia1676rokuzokazjiodło-
żonejwczasie-zpowodukolejnegozagrożenia
turecko-tatarskiego-koronacji,któraodbyłasię
2lutego.CzczonozwycięstwonadPortąOtomańską
podChocimiem(1673),Podhajcami(1667)iinne
bitwy.Świadkowietriumfupodają,żekróljechał
◄10.JacopoLauro,ŁuktriumfalnykuczciJanaZamoyskiego(1617)
25
