Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
EwaKosowska
GdySienkiewiczowskipanKmicic,ciąglejeszczebanita,alejużnawró-
conynadrogęobywatelskiejcnoty,zamierzadaćnauczkępanuKuklinow-
skiemu,najpierwupewniasię,czywolnomuzposłującymszlachcicem
rozmawiaćprywatnie.Dopierowtedywymierzamupoliczekzkomenta-
rzem:flPrywatnemu,nieposłowi!”.Toznamiennascena:posłującyszlach-
cicpodlegałjakbypodwójnejochronie.Opróczprzywilejunietykalności
ztytułustanuprzysługiwałamunietykalnośćzracjireprezentowaniamaje-
statupaństwabądźprzynajmniejgodnościzwierzchnika.Nietykalność
poselskaczyniłazosobyprywatnejosobępubliczną,przyznawałajejspe-
cjalnąochronęnaczaspełnieniafunkcji.Teoretycznieposłowiwolnobyło
wszystko,alewpraktycepodlegałonocenieikontrolispołecznejznacz-
niesilniejszejniżczłowiekprywatny.flZłożenienabokposelskiejszarży”,
zrzeczeniesięimmunitetuprzywracałojednostcestatuszwykłegoczłonka
danejspołecznościizarazemkonfrontowałozzewnętrznymiocenamijej
własnychsłówiczynów.Wśródnichzawszebyłytakie,któreodbierano
jakoprospołeczneiprzeciwnie—proindywidualistyczne.Wdawnejpol-
szczyźnie,mistrzowskowykorzystywanejprzezSienkiewicza,określenie
flprywata”tocośinnegoniżochronawłasnejsferyprywatnej;tozaspoka-
janieosobistychpotrzebczyambicjikoszteminteresupublicznego,Rzeczy-
pospolitej,wspólnegodorobku,wspólnegobezpieczeństwaiwspólnych
wartości.Privatarestoprzeciwieństworespublica.WPolsceszlacheckiej
kładzionodużynacisknatęróżnicę.Ochronadóbrprzedzajazdemsąsiada
byłaobowiązkiemwobecrodziny,dziedzictwaprzodkówiwłasnego
honoru.Pomnażanierodowegomajątkukosztemnajeżdżanegosąsiada
bywałonaganne,aledopuszczalne.Natomiastczerpaniezyskówzezdrady
isprzeniewierzenia,opuszczeniewpotrzebiewładcy,sprzeniewierzenie
sięinteresowinarodowemuuznawanozaprywatęwłaśnie,ata,wprzeci-
wieństwiedoprywatności,byłazewszechmiarnaganna.
Możnabypostawićtezę,żetorozróżnieniejestwspółcześniewPolsce
obdarzoneznaczniesłabsządystynkcją.Zasadniczaliniademarkacyjna
oddzielaćmaprzedewszystkimprywatneodpublicznego.Nastrażypry-
watnościstoiprawo,wtymustawaoochroniedanychosobowych,prawo
doochronydanychwrażliwychczyindywidualnegowizerunku,alejed-
nocześniewimięinteresupublicznegomożnawmajestacieprawa(np.
wyrokiemsądu)tedobraindywidualnenaruszyć(praktyczniejesttoczęsto
takżenaruszenieprywatnościrodzinyoskarżonego,któregodaneiwize-
runekpodajesiędopublicznejwiadomości).Wsprzecznościzochroną
tego,coprywatne,stajezawodowyinteresdziennikarzy,cowpraktyce
przekładasięnaniezawszeuczciwąsolidarnośćprofesjonalną,któracoraz
bardziejprzekształcamediawflczwartąwładzę”.Zabawne,żeszantaży-
sta,żądającyzapłatyzazachowaniewtajemnicyzdobytychinformacji,jest
dzisiaj,podobniejakprzedlaty,uznawanyzaprzestępcę.Aledziennikarz,
