Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ŚwiętyTomaszzAkwinu,Traktatocnotach
TomaszzAkwinuwswoimkomentarzuobjaśniaprzytoczonezdanietakoto:
Cnotybowiemalbos!decyzjami,albonieistniej!bezdecyzji.Przezcnotęmożnabowiem
rozumiećsamaktcnoty.Jeśliwięcbierzemypoduwagęgłówneaktycnót,jakimisąakty
wewnętrzne,cnotajestdecyzją.Jeślizaśbierzemypoduwagęaktyzewnętrzne,cnotanie
istniejebezdecyzji,gdyżzewnętrzneaktycnotypochodząodwewnętrznejdecyzji.Jeżeli
zaśprzezcnotęrozumiemydyspozycjęcnoty,wówczascnotatakżenieistniejebezde-
cyzji,takjakprzyczynanieistniejebezwłaściwegojejskutku49.
TakwięcTomaszrozróżniatrzyznaczeniaDcnotyD:(1)cnotęjakowewnętrz-
nyaktcnoty,(2)cnotęjakozewnętrznyaktcnotyi(3)cnotęjakopewnądyspo-
zycję.Wewszystkichtychznaczeniachcnotawiążesięjakośzaktemdecyzji,ale
zakażdymrazeminaczej.Cnotawznaczeniuwewnętrznegoaktucnotypoprostu
utożsamiasięznim;decyzjajestbowiemtymzaktówwewnętrznych,wktórym
dyspozycjacnotyznajdujeswąnajbardziejbezpośredniąaktualizację.Cnota
wznaczeniuzewnętrznegoaktucnotywiążesięzdecyzjąprzezto,żemawniej
sweźródło-zewnętrzneaktycnotysąprzecieżzawszeczynamiwypływającymi
zdecyzji.Gdywreszciechodziozwiązek,któryłączydecyzjęzcnotąwsensiezalety
charakteru,dobrejdyspozycji,jestonponiekądodwrotny:tymrazemtodecyzja
wynikaztakrozumianejcnotyjakojejkoniecznenastępstwo50.
3.2.Skorojednakcnotatakściślewiążesięzwyborem,awpewnymsensienawet
jestwyborem,tymnatarczywiejnasuwasiępytanie,czymjestsamwybór.
Arystotelesokreślawybórjakoaktpragnienialubdążenia(o¶recig),alezazna-
cza,żejesttopragnienieswoistegotypu.Naszczególnąnaturętegoaktuorektycz-
negomawskazywaćjużsamanazwaprohairesis,adokładniej-zawartywniej
przedrostekpro(DprzedD).Arystotelesrozumietenprefiksnietylewznaczeniu
czasowym,ilewsensiepreferencyjnym.Utożsamiazatemto,nacosiędecyduje-
my(proaireto/n),ztym,cojestjakgdybyDwybieranezpominięciemczegośin-
negoD(pro\e(te/rwnai(reto/n,1112a17)51.Innymisłowy,powzięciedecyzjipolega
zawszenawybraniujednejzwielumożliwościdziałania,któremusimysobie
49SententiaEthic.,lib.2l.5n.13:Virtutesenimvelsuntelectiones,velnonsineelectione;potest
enimvirtusdiciipseactusvirtutis.Etsicsiaccipiamusprincipalesactusvirtutumquisuntinteriores,virtus
estelectio.Siautemexteriores,virtusnonestsineelectione,quiaexterioresactusvirtutumabinteriori
electioneprocedunt;siautemaccipiaturvirtusproipsohabituvirtutis,sicetiamvirtusnonestsineelec-
tione,sicutcausanonestsineproprioeffectu.
50Wdwóchpowyższychakapitachwykorzystuję(zdrobnymizmianami)fragmentmojejksiąż-
ki:ZArystotelesemprzezgreckietragedie.GlosyiilustracjedoDEtykinikomachejskiejD,Wydawnictwo
Literackie,Kraków2002,s.18.
51WtakisamsposóbinterpretujetenfragmentTomaszzAkwinuwswoimkomentarzu(Sen-
tentiaEthic.,lib.3l.6n.10);piszeonmianowicie,żesamanazwaprohairesisznaczy,żeDcośjest
stawianeprzedinnymirzeczamiD(utaliquidpraealiisaccipiatur),idodaje,żetostawianiejednejrzeczy
przedinnymiDnależydoporównującegorozumuD(pertinetadrationemconferentem).
