Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dyscyplinsportowych,podróżowaniem,tzw.przyjęciamiiwypadamiintegra-
cyjnymipracownikóworganizowanymiprzezfirmyikorporacje,takżeze
zjawiskiemhobby(np.kolekcjonerstwem,hodowląroślin,zwierzątitp.),
przynależnościądostowarzyszeń,związków,klubówczyaktywnościąwra-
machuniwersytetówtrzeciegowieku64.
Katastrofawkopalni,obfitawtraumatyczneprzeżyciaicierpieniagórni-
ków,ichrodzin,nietuzinkoweakcjeratowniczepodziemią,charakterystycz-
nezachowanialudziwtrakcietrwaniadramatuiponim,wyjaśnianiejego
przyczynitd.–wszystkietenczynniki”sprzyjająpowstawaniuiodtwarzaniu
tekstówfolkloru.Katastrofawyzwalapotrzebęmówieniaotym,cozach-
wiałodotychczasowymporządkiem,cosprawiło,iżnajakiśczasobowiązu-
jącaegzystencjawpisanazostaławinneschematymyślenia,działania,prak-
tykiwsytuacjachwyjątkowych,granicznych.nUtworyfolkloru–zauważa
JerzyBartmiński–wyrastajączelementarnychsytuacjiegzystencjalnych
człowieka,poddająrównocześniespołeczniesprawdzonewzorceichprzeży-
wania.Niejakoprojektujądziałaniaiprzeżycia.Pełniąfunkcjemodelujące
isprawcze[...]”65.Interesującestająsięfaktynczystoludzkie”:ktoiwjakich
okolicznościachzostałrannyalboponiósłśmierć;wjakimwiekubyłataoso-
ba,czymiałarodzinę(osierociładzieci)itd.,awięctenajbardziejnporu-
szające”,wyzwalającenajwięcejemocji.Pojawiającesięwówczastreścifolk-
lorystycznesąnaturalnymprocesemreakcjinarzeczywistość,stanowią
próbęjejogarnięcia,opisania,takżezaspokojeniaprzysłowiowejludzkiejcie-
kawości.nTekstiprzekazstanowiązobiektywizowanąspołecznieramędla,
nazwijmytoogólnie,realizowaniasięwewnętrznychpotrzebczłowieka;są
elementemkulturysymbolicznej”66.Tekstfolklorumożebyćprzekazywany
wśródswoichlubobcych,wwarunkachnaturalnychlubsztucznych,specjal-
niezaaranżowanych,wróżnychintencjachiprzyrozmaitychformach
współdziałaniauczestników67.Jużwlatach20.XXstuleciaPiotrBogaty-
riewiRomanJakobsonzwróciliuwagęnafolklorjakoswoistąformętwór-
czości,sygnalizowalinprewencyjnącenzuręspołeczności”,oceniając,żenwba-
daniachnadfaktemfolklorystycznymniechodziomomentypoprzedzające
jegonarodzenie,ojegopoczęcie,jegożycieembrionalne,leczosamejego
«narodziny»iodalszelosy”68.Wjakisposóbidziękijakimśrodkompowstaje
64Zob.np.R.Sulima,Folklorystycznaotoczkażyciatowarzyskiego,w:Wszystekkrlgziemski.
Antropologia,historia,literatura.PraceofiarowaneprofesorowiCzesławowiHernasowi,red.
P.Kowalski,Wrocław1998,s.239–261.
65J.Bartmiński,Folklor–język–poetyka,Wrocław–Warszawa–Kraków1990,s.10.
66R.Sulima,Dokumentiliteratura...,s.116.
67J.Ługowska,Folklor–tradycjeiinscenizacje.Szkiceliteracko-folklorystyczne,Wrocław
1999,s.25.
68P.Bogatyriew,R.Jakobson,Folklorjakospecyficznaformatwórczości,przeł.F.Wayda,
w:Semiotykakulturyludowej,wstęp,wybórioprac.M.R.Mayenowa,Warszawa1975,s.171.
28
