Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stężenieniektórychsubstancji(karbaryl)wśliniejestzbliżonedostężenia
wosoczu,comożebyćwykorzystanedocelówdiagnostycznych.Ksenobiotykiwy-
daloneześlinązostajązazwyczajpołknięteiprzedostająsiędoprzewodupokarmo-
wego.
Substancjeobcewydalająsięrównieżprzezskórę,zwłaszczagruczołyskóry,
włosyipaznokcie.Wtensposóbzapomocądyfuzjibiernejwydalająsięgłównie
substancjeniezjonizowane.
Nabłonekgruczołówpotowychoddzielaosoczekrwi(pH7,4)odwykazują-
cegoodczynkwaśnypotu.Dlategowydalaniesubstancjikwaśnychzpotemjest
tymwiększe,imwiększajestwielkośćichwykładnikówkwasowości,np.stężenie
sulfonamidu(pK
a10,4)wpociestanowiok.70%stężeniawekrwi,wprzypadku
sulfatiazolu(pK
a7,1)–tylko13%.Zpotemwydalasięrównieżetanol,kwassali-
cylowy,kwasbenzoesowy,fenazon,aneuryna,ołów,arsen,rtęć,żelazo.Niektóre
substancjewydalanezpotem(jod,brom,fenol)wywołująpodrażnienieskóry.
Wielesubstancjiobcych(metale,arsen,selen,fluor,krzem,brom,polichloro-
wanebifenyle,insektycydypolichlorowe,morfina,heroina)przedostajesięzkrwią
dowłosówizostajązwiązanezichstrukturąkeratynową.Oznaczaniezawartości
ksenobiotykówwewłosachznajdujecorazczęściejzastosowaniewocenienaraże-
niazawodowegoiśrodowiskowego,atakżewkontroliosóbuzależnionych.
Domlekaprzechodziwielesubstancjiwystępującychwekrwimatki,zarów-
nowformierozpuszczonej,jakizwiązanejzbiałkamiosocza.Przenikająoneprzez
nabłonekgruczołówsutkowychzapomocądyfuzjibiernejlubtransportuprzeno-
śnikowego.Nabłonekpęcherzykówwydzielniczychgruczołówsutkowychoddziela
osocze(pH7,4)odmleka(pHok.6,6).Ułatwiatoprzenikanielekówzasadowych,
utrudniazaśtransportsubstancjikwaśnych.Substancje,któreniedysocjują(etanol,
fenazon,mocznik),występująwmlekuiwosoczuwpodobnymstężeniu.Mleko
zawiera3–5%tłuszczu,cosprzyjatransportowisubstancjilipofilnych.Wewnątrz
pęcherzykówwydzielniczychsubstancjedyfundujązgodniezewspółczynnikiem
podziałuolej–wodadotłuszczumlekalubfazywodnej.
Domlekaprzenikająm.in.leki(wziewneśrodkiznieczulająceogólnie,barbi-
turany,chloramfenikol,tetracykliny,tolbutamid,hydantoina,diazepam,pochodne
fenotiazyny,tyreostatyki,tiazydy,solelitu),etanol,nikotyna,insektycydypolichlo-
rowe,polichlorowanebifenyle,heksachlorobenzen,metylortęć,pierwiastkiradio-
aktywne(90Sr,131I),metalezbliżonebudowądowapnia(ołów).
Niebezpiecznedlazdrowiamogąbyćnietylkosilniedziałająceleki,środki
uzależniające,etanol,nikotyna,lecztakżesalicylany(wdawkachstosowanych
wchorobiereumatycznej)lubkofeina(wprzypadkumatekpijącychnadmierneilo-
ścikawy).
Uzwierzątjajorodnych,zwłaszczaptaków,ksenobiotykinagromadzająsię
takżewjajachiwtejpostaciwydalanesązorganizmu.Wlipofilowejczęściżółt-
kowejwydalająsięsubstancjerozpuszczalnewtłuszczach(insektycydypolichloro-
we,PCB),wwodnejczęścibogatejwbiałkawydalająsięsubstancjepolarne.
Obecnośćtoksycznychzwiązkówwjajachstanowizagrożeniedlamłodychorgani-
zmówiprzysilnymzanieczyszczeniuśrodowiskamożeprowadzićdowyginięcia
całychgatunków.
95
