Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.2.Kulturadworu
Iwreszcieczwartyelementcałościowejchapelle–jedyny(zilu?)
zachowanyornatukazujenaobukolumnach,przedniejitylnej,dwie
scenyepifanii(objawieniaboskościChrystusawjegoziemskiejhistorii):
ChrzestChrystusaorazPrzemienienienaGórzeTabor[il.30].Byćmoże
szatatazwiązanabyłafunkcjonalnieitematyczniezkapąJanaChrzci-
ciela(przezscenęChrztuwJordanie),amożeztąChrystusową
(Przemienienietomomentobjawieniaczystej,pozbawionejcielesności,
boskiejnaturyChrystusaizapowiedźjegopanowaniajakoKrólanad
KrólamipopowrociedoOjca,którymówizniebios:DOtoSynmój
umiłowany,jegosłuchajcie”,czyli:bądźciemuposłuszni,wdomyśle
–posłuszniprzyszłemuPanuZastępów,widocznemuwgłowiekapy).
Trzebawyobrazićsobie,jakwtrakcieuroczystejliturgiiwkaplicy
ZakonuZłotegoRunakapłanipojawialisięwtychkapach,byzdjąćje
przedołtarzem,odsłaniającornatyidalmatyki–azyskamywrażenie
niebywałegosplendoru,lśnieniamateriiiolśnieniauczestnikówmszy
bogactwemstrojów.Szatjawiącychsięnatlerówniewspaniałych
tkaninołtarzowych,jednej(tejzTronemŁaski)wiszącejnadołtarzem,
drugiej(zMistycznymizaślubinami)stanowiącejantependium,umiesz-
czaneprzedjegomensą.Wykonanojewszystkiewtechniceornuée,
zgodniezktórąnawcześniejsporządzonezłotetło,utkanenićmi
zczystegozłota,naszywanobarwnenicijedwabnelubsrebrne,wnie-
regularnychpasmach,pozwalającychmodelowaćicieniowaćkształty
iuzyskiwaćefektplastycznościreliefu;technikętęuzupełnionowszyciem
perełwpartieornamentalne.Każdaczęśćszatywykonywanabyła
osobnoimetodąhaftuaplikacyjnegonakładananatkaninęspodnią.
Proceduratabyłażmudnaidługotrwała,wymagałaniebywałejpraco-
witości,starannościiwielkiegokunsztu,jeślichciałosięuzyskaćwrażenie
plastycznościiprzestrzennościscenifigur.Toteżwarsztatybrodeurs
(niderl.brodurers)byływieloosobowe,dysponująclicznympersonelem
współmistrzówipomocników.Wiadomonaprzykład,żew1385roku
sporządzeniedlaksiężnejMałgorzatyFlandryjskiejjednegoraptem
haftowanegosurcot–szatydamskiejnoszonejnasukni–zajęłodwóm
rzemieślnikompięćdziesiątsześćtygodni(choćniewiadomo,czy
stosowanowtymprzypadkutechnikęornuée).
Ktobyłautorem,projektantem,aktowytwórcąowejimponującej
chapelledelaToisond’or?Kiedypowstała?Panujenatentematróżnica
zdańwśródbadaczy,aprzeztowłaściwiekompletnaniepewność.
Aprzecieżtwórcycimusielistaćwysokowhierarchiizawodów
rzemieślniczych,azamówienietakieotoczałnajwyższyprestiż.Apoza
tymchodzinajwyraźniejoartystówniemniejważnychwhistoriisztuki
niżJanvanEyckczyRogiervanderWeyden!To,żetradycyjnahistoria
sztukidoniedawnaniedoceniałaowychwyrobówtkacko-hafciarskich,
plasującjegdzieśwcieniumalarstwatablicowegoirzeźbyburgundzko-
-niderlandzkiej,jestsymptomatycznedlakultusztukDczystoobra-
zowych”ilekceważeniatakzwanejsztukistosowanejczyrzemiosła
57
30.ChapelledelaToison
d’or,ornatZakonuZłotego
Runa(awersirewers)
zPrzemienieniemiChrztem
Chrystusa,Wiedeń,
KunsthistorischesMuseum,
Schatzkammer
