Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Historiainformacjiarchiwalnej
archiwów,dopływuaktistworzonojednolitąsiećarchiwówcen-
tralnych,regionalnychilokalnych.
Archiwacesarstwarzymskiego,anastępnieEuropyśrednio-
wiecznejstanowiłyzamkniętysysteminformacyjny,służącypo-
trzebomzarządzaniaikierowaniaorganizacjamispołecznymi
ipolitycznymiróżnychtypów.Wepocewczesnegośredniowiecza
nawiązaniemdotradycjirzymskicharchiwówbyłopowstałenaLa-
teraniewRzymiearchiwumpapieskie,nazywaneSacrumScrinium
Lateranense,jakrównieżwpóźniejszymokresiearchiwabiskupie,
kapitulne.„Powszechnyupadekznajomościpisma,wrazzogól-
nymobniżeniempoziomukulturalnego,zredukowałdominimum
posługiwaniesięaktemwówczesnychspołeczeństwachwczesnego
średniowiecza”
3
.
ZainteresowanieprawemrzymskimwdrugiejpołowieXIIwie-
kuprzywróciłoznaczeniedokumentupisanego,coznalazłoodbicie
warchiwachkościelnych,monarszych,atakżewarchiwachurzę-
dówpaństwowych.Termin„archiwum”wpolskiejterminologiiar-
chiwalnejpojawiłsięwXIIIstuleciuioznaczałzbiórdokumentów
4
.
OgromnywzrostczynnikówaktotwórczychprzyniósłwiekXIV,co
ściślewiązałosięzfunkcjonowaniemmonarchiiorazjejzarządu
centralnegoiterytorialnego,rozwojemsądownictwaorazosadni-
ctwemmiejskim.Tookresnowożytnyprzynosipowstaniewielkich
centralnycharchiwówpaństwowych1wPolsceArchiwumKoron-
negowKrakowie,któreutworzonowwiekuXIV
5
,anastępnie,na
mocyuchwałysejmukoronacyjnegoStanisławaAugusta,przewie-
zionodoWarszawy.Wtensposóbw1765rokupowstałoArchiwum
KoronnewWarszawie.Wokresiezaboróww1808rokupowołano
3
Ibidem,s.180.
4
SzerzejnatematterminologiiarchiwalnejpisałKazimierzKONARSKI,zob.
Podstawowezasadyarchiwistyki.„Archeion”1951,T.19/20,s.191104;Termino-
logiaarchiwalnaijejproblemy.„Archeion”1948,T.18,s.71186.
5
Wcześniejszearchiwa,utworzonewPolscewśredniowieczu,niezachowa-
łyswejciągłościdoczasównowożytnych.Jedynienielicznepowstałewówczas
archiwakościelneorazmiejskiesięgałyswymitradycjamiiczęściowozasobem
dowiekuXIII,anawetdowiekuXII.DokładnyprzeglądarchiwówdawnejRze-
czypospolitejpodajepodręcznikArchiwistyka,zob.H.ROBÓTKA,BiRYSZEWSKI,
AiTOMCZAK:Archiwistyka…,s.1871243.
