Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
miejscanamapiedladoświadczeńnaszejrodziny,poszerzonejono-
wych,bliższychidalszychprzyjaciół.Wysiedlenia,przemieszczenia,
deportacjeiewakuacjedokonywanebyłybezceremonialnienabezbron-
nychmasachludności.Spory,odkiedymożnaużyćzdecydowanego
terminuflludobójstwo”,tocząsięiodżywająwciążnanowowobeccoraz
toinnychfaktów–narodówikultur.
Wobuczęściachwykorzystujęniekiedyzachowanelubpowierzone
midokumentyiwspomnienia.
Tytuł,azwłaszczazawartywnimepitetflświatowe”,mamnadzieję,
podpowiadacałościznaczenieniecoironiczne,choćniechciałabymbyć
posądzonaozimną,szydercząironię,jakąposługujesięwobecistnienia
współczesnynamświat.Toraczejpółuśmiechwobecparadoksówhistorii,
dystanswobecskłóconychracji,współczującemilczenie,wskrajnych
przypadkachzdecydowaneprzechodzenienastronęsłabszego,kimkolwiek
był.Trudnezrozumienie,jakiepotrzebnejestzwłaszczawstosunkudo
najbliższychkrewnychczysąsiadówzzapłotuczyzpogranicza.
Całeżyciepróbowałamdotegodążyć–szukającprzyjaciółnaca-
łymświecie,którybyłmidostępny.CasparKuhlmann–Niemiec,Feliks
KabakowiLewŁadyżenski–Rosjanie,RénéDutel–Francuz,SarahDavis
–Angielkaiinni.Wkrótkimczasieiniezwykleograniczonychmożliwo-
ściachbyłotojakbypośpiesznezgarnianieułamkówbogactwatwo-
rzącego,jakwkalejdoskopie,niepowtarzalne,żywekształty,gwiazdy,
brylantyzodłamkówrozbitego,barwnegoszkła,obracającesięprzed
oczymawubogiej,tekturowejtubie,gdypatrzymywniąpodsłońce.
ProwincjarosyjskaFeliksaiStratford-on-Avon(bardziejSaryniżSzekspi-
ra),wreszciepolsko-żydowsko-lwowskiświatMarcelego,dźwigającego
naswoichbarkach(podokupacyjnympseudonimemflWyspiański”...)
całedziedzictwoholocaustu.Powierzyłmije,razemztekstemPamiętnika,
nakrótkoprzedswoimchrztem,przedśmierciąw1974roku(por.M.Stark,
Alejednakczujęiżyję...,IPN,2012).
Możedlategowłaśniezdecydowałamsięwjakimś(niełatwym)
momenciezostaćnauczycielką,ponieważrozumiałam,żenauczanie
flpolskiego”,najakimkolwiekpoziomieczywjakimkolwiekmiejscu,
równoznacznejestzprzekazywaniemmłodymludziom,uczniomiwy-
chowankom,przeznaukęjęzykaikulturyliterackiej,świadomości
własnegopochodzeniaiodpowiedzialnościzawybór:przyjęcielubod-
rzuceniedziedziczonychwartości.
~9~
