Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wielokondygnacyjne,conietylkozwiększałoliczbęposiadanychpomieszczeń,lecz
takżepozwalałonaulokowanienastrychachi-głównie-wsuterenachkomorni-
ków,ludzinajemnych,służby.Corazwięcejludziposzukiwałowmieścienowych
możliwościżycia.Starepodziałyspołecznestopniowotraciłynaznaczeniu,poja-
wiałysięnowe,wktórychważnemiejscezajmowalifabrykanci,wielcyhurtownicy,
bankierze.AleobokichrezydencjiwmiastachXIXw.powstawałydzielnicebiedoty,
slumsy,różnorodnedzielniceozłejsławie.Podwórkawkształciestudni,zamiesz-
kałesutereny,źlewybrukowaneulicezaczynałycharakteryzowaćmiastawczasach
wczesnegokapitalizmu,podobniejaksecesyjne,niekiedypiękne,niekiedybrzydkie
eklektycznekamienice,nawiązującedoróżnychstylówprzeszłości.Powstawały
teżcoraztonowefabrykiiosiedlafabryczne,dzielnicemieszkalnezbudowane
wokółdworcówkolejowychiniemająceambicjiestetycznych.Oczywiścieniewe
wszystkichmiastach,braktychfragmentówzabudowyteżjestważnąwskazówka
dotyczącąprzeszłości(lubteraźniejszości)ośrodka.
Śladyprzeszłościsąobecnedziśobokświadectwprzemianzachodzących
wostatnimpółwieczu.Wielkie,nienajpiękniejszeblokimieszkalnebudowane
wsiermiężnejepocepoIIwojnieświatowej,apartamentowcewczasachwspółczes-
nych,atakżenowedzielniceprzedmiejskiezabudowanedomamijednorodzinnymi
czyskładającymisięzparusegmentówmieszkalnych,stanowiąoboknowych,nie
zawszezbytudanycharchitektoniczniekościołów,przekazoczasachwspółczesnych.
Niejestrzecząprzypadku,żemiastostałosięrównieżsymbolemciekawego
świata,jegoncudowności”(jakpisanowśredniowieczu),jegoatrakcyjności.Już
wodległychwiekachbudowleBabilonu,Aten,Rzymu,Konstantynopola,apóźniej
WenecjiczyFlorencjibudziłypodziwludziprzybywającychzróżnychstronświata.
Niekiedyukazywanebyływalorymiastaidealnego,takiego,którebudziłozachwyt
izdumieniepodobnedotychodczuć,którepojawiałysięprzyoglądaniunkońca
świata”(doktóregodotarłwędrownikioszołomionywychylałsiępozaglobziemski,
podziwiającsferyniebieskie).Obrazświatacorazczęściejbyłilustrowanymiastami,
takżewPolsce.Wtzw.KodeksieBehema,zbiorzeprzywilejówposiadanychprzez
rzemieślniczecechyKrakowa,zawartesąpiękneilustracjepracwykonywanych
przezróżnezawody,wtlektórychukazanejestmiasto-jegodomy,uliceiwar-
sztaty,jegomieszkańcy.Międzyinnymijestteżilustracjawarsztatugarbarskiego.
Nadośćobskurnympodwórkurzemieślnik,czyszczącskórę,słuchaopowieści
oszerokimświecie.Nadmorzem,przywysokichgórach,leżywspaniałemiasto,
otoczonemurami,zdobnewysokimiwieżamikościołów,zamków,możeratusza.
Dojegoportuwpływająlicznestatki,zapewneprzywożącecennetowary.Miasto
jestoblegane,podjegomuramitoczysiębitwa,któranieprzeszkadzatemu,że
drogamiciągnąwozykupieckiewyładowanejakimiśdobrami.Przymieściedzieje
sięwielewydarzeń-tocząsiępojedynkirycerzy,odbywająsięegzekucjezłoczyń-
ców,wieszanychnaszubienicach.Wkolejnychminiaturachkodeksu,podobniejak
iwwieluinnychźródłachikonograficznych,pokazanezostałyteżinneformyżycia
13
