Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JacekDerek:Ideałnowegopaństwa...
33
chrystianizacjaniebyła[...]jedyniedrastycznądestrukcją.Jejpozytyw-
nymprojektembyłozastąpienie»fanatyzmu«,»zabobonu«,»błędu«1tak
określanowiaręobjawioną1przezkultrewolucyjny.Zamkniętedlaob-
rzędówkatolickichkościołyotwieranewięcbyłyjakoświątynieRozumuv70.
Rewolucjoniściposzukiwalifundamentuzorganizowaniaspołeczeństwa.
Ituodwoływalisiędoreligii,któramiałanarzucićjednostkomjedność.Jest
totenideał,którypostulowałJ.J.Rousseau,głosząckoniecznośćustano-
wieniareligiiobywatelskiej.RobespierreogłosiłkultIstotyNajwyższej
w1794roku,nakrótkoprzed9Thermidora.PrzywódcyRewolucjiFran-
cuskiejbylizmuszenidoposzukiwaniajakiejśniepodlegającejdyskusjisiły,
którasankcjonowałabyporządekpolityczny.Prawopozytywnenpotrzebo-
wałovprzecieżzewnętrznegowobecsiebieźródła.Dlategodozasadrepu-
blikańskichdołączonodwakanony:IstotaNajwyższanagradzazadobro,
karzezazłoiduszaludzkajestnieśmiertelna.nPrzestrzeńmetafizyczna
isymbolicznawymagazawszejakiegośformalnegozabudowaniaicho-
ciażniemożemyocenić,jakdalecekultIstotyNajwyższejzostałspołecz-
niezaakceptowany,tobyłonwyrazemtakiejpotrzeby.RewolucjaFrancu-
skazaczynałatuzatemodnowa,alewedługstarychwzorców.Przywód-
cyrewolucjiniemoglizrezygnowaćzpokusybyciarównieżprorokamiv71.
Rewolucjoniścibylizmuszenidoposzukiwaniazasadustrojupozanim.
Posłużylisięreligijnymimitami,któreznaturyrzeczyodwołująsiędosfery
sacrum.A.deTocqueville:nRewolucjaFrancuskajest[...]rewolucjąpoli-
tyczną,któradziałałasposobamirewolucjireligijnejiponiekądprzybrała
jejwygląd;[...]nietylkorozprzestrzeniasięszeroko,jakione,ale,jak
one,szerzysięprzezkaznodziejstwoipropagandęv72.Francuskifilozofza-
uważył,żerewolucjansamastałasięrodzajemnowejreligii,religiiniedo-
skonałej,coprawda,bezBoga,bezkultuiżyciapośmiertnego,alezdol-
nej,jakislam,zalaćziemięswoimiżołnierzami,swoimiapostołamiimę-
czennikamiv73.nTym,cocharakteryzowałowielkieumysłyrewolucyjne
wkońcuXVIIIiXIXwieku1ludzitakichjakRousseauczyJefferson1
byłanietylewiarawBoga,cowCzłowieka,wJednostkę,jejNaturę,Ro-
zumiPrawav741podkreślasięwewspółczesnejliteraturzeprzedmiotu.
Rewolucyjnesacrumniemiałojednakcharakterureligiiobjawionej.
NiewOpatrznościFrancuzipokładalinadziejęnaustanowienienowego
państwa,alewzbiorowymwysiłkunarodu.nSacrumprzeniosłosię[...]
70J.Baszkiewicz:Nowyczłowiek...,s.286.
71M.Król:Historiamyślipolitycznej...,s.70.
72A.deTocqueville:Dawnyustrój...,s.40.
73Ibidem,s.41.
74H.J.Berman:Prawoirewolucja.Kształtowaniesięzachodniejtradycjipraw-
nej.Warszawa1995,s.45.
3StudiaPoliticae...
