Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Rozprawy,studiaiartykuły
wpolskiejmyślipolitycznejwodniesieniudopolskiejpolitykizagranicznej,
realizowanejprzedewszystkimmiędzyRosjąaNiemcami,wtymwspra-
wachpolitykiwschodniej1koncepcjirealistycznejorazkoncepcjifedera-
cyjnejiprometejskiej.Wartowtymmiejscuprzypomnieć,żepierwszaztych
tradycyjnychkoncepcjigeopolitycznychXXwiekutokoncepcjarealistyczna
iinkorporacyjnazwiązanazpostaciąRomanaDmowskiego.Zakładanowniej
odbudowęRzeczypospolitejPolskiejobejmującejprzedewszystkimteryto-
riumetniczniepolskie(zamieszkaneprzezetnicznychPolaków)iziem,na
którychPolacystanowilimniejszość,aledominowalikulturowo.Wkoncepcji
R.DmowskiegobezpieczeństwoPolskinaWschodziemiałobyćopartena
ścisłychzwiązkachzRosją,takżekosztemaspiracjiidążeńniepodległościo-
wychBiałorusinówczyUkraińców.GłównegobowiemzagrożeniadlaPolski
upatrywałonzestronyNiemiec(odwiecznykonfliktgermańsko-słowiański).
NatomiastkoncepcjafederacyjnaiprometejskazwiązanabyłazosobąJózefa
Piłsudskiego.Wkoncepcjitejgłównezagrożeniedlaegzystencjalnychinte-
resówPolskiwidzianowRosji.Wkoncepcjifederacyjnejiprometejskiej
zakładanopoparciedlatworzeniasięnaobszarzeimperiumrosyjskiegonie-
podległychpaństwnarodowych,przedewszystkimlitewskiego,ukraińskiego
iwmniejszymstopniu1białoruskiego.Narodyteitworzoneprzeznich
strukturyorganizacyjnenależałonastępniewłączyćwsystemsojuszy(unia
wschodnioeuropejska)bądźfederację(nazasadzieodrębnejpaństwowościlub
szerokiejautonomiisamorządowej),gdziegłównąrolęprzywódcząodgrywa-
łabyPolska
48
.Wkoncepcjifederacyjnejiprometejskiejnawiązywanodoidei
jagiellońskiej,kładącnacisknacywilizacyjnąmisjęPolskinaWschodzie
49
.
48
J.PiłsudskipodkoniecIwojnyświatowejnwierzył,żenarody,którewywalcząpań-
stwowośćwwojniezRosją,sprzymierząsięzPolską,botylkotakzagwarantująsobiebez-
pieczeństwo.Wplanowanejuniiwschodnioeuropejskiejwpierwszejkolejnościwidziałpań-
stwopolsko-litewsko-białoruskie,kontynuującetradycjeWielkiegoKsięstwaLitewskiego.
LiczyłtakżenasojuszzUkrainą.WnajdalejidącychplanachsięgałodFinlandiipoprzez
EstonięiŁotwępopaństwaKaukazu.Polsce,dziękijejmożliwościomludnościowym,eko-
nomicznym,militarnymikulturalnym,miałaprzypaśćrolahegemonategozwiązku.Pomysł
nawiązywałdohistorycznejideiRzeczypospolitejjagiellońskiej.Niebyłjednakjejkopią,
bouwzględniałfaktkształtowaniasięnowoczesnychnarodówidlategoogniwamizwiązku
czyniłniezależnepaństwa.Uniawschodnioeuropejskamiałabyćkonfederacjąniepodległych
państwpowiązanychwęzłamisojuszniczymi.Wgręwchodziłytakżeinneformywspółpra-
cy,zależnieodgotowościpartnerów”.D.Nałęcz,T.Nałęcz:Stosunkipolsko-sowieckie
wlatach191711921ł,s.30131.Wartowtymmiejscupodkreślić,żewkolejnychlatach
J.Piłsudskiniebyłnnadmierneprzywiązany”doideiniepodległościisamostanowienia
narodów,któremiałysięznaleźćwplanowanejuniiwschodnioeuropejskiej.Przykładem
możebyćjegopolitykafaktówdokonanychwobecWilnaczyfaktycznypodziałUkrainy
międzyPolskęiRosjęsowieckąnamocytraktaturyskiegoz1921r.
49
A.Czarnocki:KoncepcjepolitykizagranicznejPolski.W:Międzynarodowesto-
sunkipolityczne.Red.M.Pietraś.Lublin2006,s.6171618.Szerzejzob.L.Moczulski:
Geopolityka.Potęgawczasieiprzestrzeni.Warszawa1999,s.557inast.
