Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
StudiaosztucepolskiejXIXiXXwieku
tecznośćwkształtowaniuduchowościspołeczeństwa.Jakokrytyk,podkre-
ślającistotneznaczeniewykształceniamalarskiegozagranicą(zwłaszcza
wParyżu,MonachiumPetersburgu),konkludowałznaganą,iżgeneralnie
takwyedukowanitwórcynobcenamwprowadzajążywioły”
28
.Optymistycz-
niedodawał:
Zczasem,gdyspołeczeństwopokochatesztukęSwojską,dajejmożnośćilepsze
warunki,abysięrozwijałairozkrzewiała,igdyniebędziemypotrzebowaliza-
granicąszukaćwiedzy,wykształcimyusiebienowepokoleniaartystów,owianych
jednymduchem,postępującychwłasnądrogą,awtedytepokolenia,tradycją
związanezpoprzednimi,stworządziełaoryginalne,stworząszkołę,którejdo-
tychczas,pomimowielkiejilościartystów,niemamy29.
Piątkowskiprowadziwywód,zaczynającodHenrykaRodakowskiego,
któregouważazanpierwszegowielkiegomalarzapolskiego”iokreślago
mianemnniedościgłegomalarza-psychologa”30.Matejkęzaśobwołujegeniu-
szemiwielkimartystą:
Geniuszten,czystomalarski,czyniMatejkę,śmiałorzecmożna,najwybitniejszą
potęgąwdziedziniesztukinaszegowieku,artystą,któryzupełnieodosobnione,
swojewłasnezajmujemiejscewpanteoniemistrzówmalarstwa.Byłonmala-
rzemdoszpikukościłijakotakipozostaniewhistorii31.
ZkoleiwszkicuoJózefieChełmońskimPiątkowskiuznał,żenajwięk-
szązaletąjegomalarstwajestprawdazawartawzgłębionejprzezartystę
iznakomiciewyrażonejnapłótnachnduszyprzyrody”32.Wdociekaniachna
tematkrajobrazuirolipejzażuwmalarstwiemuwspółczesnymodnotował
zwłaszczakoncentracjęnaefektachświetlnychjakojednąznajistotniej-
szychcechwspółczesnejmutwórczości:
Pejzaż,dotychczaslekkoprzezartystówtraktowany−pisałPiątkowski−usu-
wanynadrugiplan,stałsięwostatnichczasachczynnikiemtakważnymwma-
larstwie,żebyłpowodemkardynalnegoprzewrotu.Rozwójpejzażuwpłynął
nadzwyczajnienarozwójcałegomalarstwa,wprowadziłbowiemkonieczność
przedstawianiaprzedmiotówwewłaściwemuoświetleniu.Studiowaniedziałania
światładziennegonanaturę(plainair)stałosięźródłemnowychidotychczas
niewyzyskanychefektów33.
28Ibidem,s.5.
29Ibidem,s.7.
30Ibidem,s.14.
31Ibidem,s.34.
32Idem,WystawaChełmońskiego,nTygodnikIlustrowany”1907,nr10,s.8.
33Idem,Szkiceił,s.56.
