Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
FranciszekCzech
iograniczającewolnośćosobistąidemokratycznestandardy.Wświetle
drugiejgrupywyjaśnieńzawydarzeniaodpowiedzialnyjestOsamaBin
LadenkierującyrozproszonymistrukturamiAl-Kaidy.Takiewyjaśnienie
równieżmożnauznaćzateoriąspiskowąwjejnajbardziejścisłymznacze-
niu.Sprowadzasięonodostwierdzenia,żezazamachyodpowiedzialna
jestgrupadziałającychwsekrecieosób,którerealizowaływspólnyplan.
Natymwłaśniepolegaistotaspisku.BinLadeniporywaczesamolotów
bylispiskowcami.
Okazujesię,żedosłownerozumienieterminuniepokrywasięzpopu-
larnymiintuicjaminatematistotyteoriispiskowych.Zazwyczajrozumie
sięjewsposóbzbliżonydopropozycjiDanielaPipesa,którywPotędze
spisku-jednejznielicznychpracnatentematprzełożonychdotychczas
najęzykpolski-stwierdza,żenteoriaspiskowajestobawąprzedspi-
skiem,któregoniema”1.Uznajesięwięcpowszechnie,żeteoriespiskowe
sązdefinicjifałszywe.Nazywająccośteoriąspiskową,masięnamyśli,że
danewyjaśnienieodwołującesiędospiskuniemożebyćprawdziwe.Jest
poprostunieprawdopodobne.Cosięjednakstanie,kiedyokażesię,żepo-
czątkowowydrwionewyjaśnieniewrzeczywistościjestprawdziwealbo
przynajmniejprawdopodobne?Czyautomatycznieprzestajebyćonoteorią
spiskową?Jeżelinie,tojaknależytraktowaćtakiewłaśnieprawdopodob-
newyjaśnienia,którejednak(pókico)sięniepotwierdziły?Albozdrugiej
strony:czykażdewyjaśnienie,którezawierajakieśnieprawdziweelemen-
ty,możnauznaćzateorięspiskową?Przecieżniezawszeznamywszystkie
okolicznościanalizowanychzjawisk,abymóczabsolutnąpewnościąprzy-
jąćjednąhipotezęiodrzucićpozostałe.Gdzieprzebiegagranicamiędzy
wyjaśnieniamicałkowicienieprawdopodobnymiabłędnymi,aleprawdo-
podobnymi?Acosięstanie,jeżelioczywistądlawiększościobywateliwer-
sjęwydarzeńzacznąpodważaćoficjalneinstytucje,anietylkoanonimowi
entuzjaściwszelkichnieprawdopodobnychhistoriiorazkontestującyzasta-
nyporządekpolitycy?Czyprzedstawianewtakiejsytuacjiposzlakinadal
możnalekceważącookreślaćteoriamispiskowymi?
Towcaleniesątylkopytaniaocharakterzehipotetycznym.Weźmy
naprzykładprzywołanąjużsprawęzabójstwaKennedy’ego.Pierwotne
ustaleniakomisjiWarrenasąpodstawąoficjalnejwersjimówiącejowi-
niesamotniedziałającegoLeeHarveyaOswalda.Alekilkanaścielatpóź-
niej,w1979roku,komisjaśledczaIzbyReprezentantówskrytykowałate
1D.Pipes,Potęgaspisku.Wpływparanoicznegomyślenianadziejeludzkości,przeł.
S.Kędzierski,BEJService,Warszawa1998,s.40.
