Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
StanisławBieleń
TożsamośćeuropejskaRosji–związkiiróżnice
cywilizacyjno-kulturowe
1.SpecyfikapołożeniaRosjiwobecZachodu
StosunekRosjidoZachodunależydonajważniejszychtematówrozważańro-
syjskichmyślicieli,zastanawiającychsięnadsensemdziejów.Przezstuleciasyno-
1
nimemZachodudlaRosjibyłaEuropa.Rozmaitepresjewewnętrzneizewnętrzne
2
razpopychałyjąwjejstronę,innymrazemodniejodpychały.Europejskośćbyładla
Rosjitymwszystkim,czegojejbrakowało,aleteżtym,comogłojejzagrażać.
3
Państworosyjskiebyłoraczejoutsideremwpolityceeuropejskiej,cotłumaczono
jegoszczególnympołożeniemgeopolitycznym,specyfikącywilizacyjno-kulturową
izacofaniemekonomicznym.Rosjazewzględunawarunkigeograficzneiklima-
4
tyczne,bezkresneprzestrzenie,wieloetniczność,oddalenieodnajwiększychognisk
cywilizacji,nieustanneatakizzewnątrz,brakdogodnegodostępudomorza,rolę
władzycentralnej,wywołanąprzezwszystkieteokoliczności,podporządkowanie
jednostkikolektywowi,znalazłasięnamarginesieStaregoKontynentu.Jakojedyne
mocarstwoeurazjatyckie,odwoływałasiędohistorycznychdoświadczeńnietylko
dynamicznejEuropy,leczirozwijającejsięwzwolnionymtempieAzji.Była
5
1
G.Kotlarski,ZagadnieniecywilizacjiZachoduwrosyjskiejmyślihistoriozoficznej,w:P.Kra-
szewski(red.),CywilizacjaRosjiimperialnej,Poznań2002,s.107-130;J.Faryno,A.deLazari,
Zachód,w:A.deLazari(red.),IdeewRosji.Leksykonrosyjsko-polsko-angielski,t.2,Łódź
1999,s.140;A.I.Utkin,RossijaiZapad:mirobszczeczełowieczeskichcennostiejilipłanietarnoj
razobszczennosti?,w:A.W.Torkunow(red.),Wnieszniajapolitikaibiezopasnost’sowriemiennoj
Rossiji1991-2002.Chriestomatiawczetyriechtomach,t.1,Moskwa2002,s.470-481;P.T.Grier,
TheRussianIdeaandtheWest,w:R.Bova(ed.),RussiaandWesternCivilization.Culturaland
HistoricalEncounters,London2003,s.23-77;M.W.Suchariew,Dwiżenieciwilizacji:Rossija
iZapad,nPolis”2005,nr1,s.72-93;J.Dobieszewski,PróbafilozofiidziejówRosji,w:J.Gancewski,
J.Sobczak(red.),EuropaaRosja.Przeszłość,teraźniejszość,przyszłość,Elbląg2005,s.65-87.
2
WniniejszejanalizieprzezZachódrozumiesięwspólnotętransatlantycką,symbolizowaną
przeztakieinstytucje,jakNATO,UniaEuropejska,G-8iOECD.
3
K.Schlögel,Środekleżynawschodzie.Europawstadiumprzejściowym,Warszawa2005,
s.178.
4
A.Nowak,Odimperiumdoimperium.SpojrzenianahistorięEuropyWschodniej,Warszawa
2004,s.43-63.
5
JakzauważyłniegdyśJerzyPlechanow,Rosjanjestistotąoazjatyckimcieleieuropejskiej
głowie”.ZaśNikitaMichałkow,reżyserfilmowy,ująłtęspecyfikęjeszczedosadniej:nRosja
