Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
BogdanDembiński-StaraAkademiaPlatona…
rodzajintelektualnejrewolucji,porównywalnejzkopernikańską,wktórej
pierwszeństwoprzypisujesięnietemu,cojawne,lecztemu,coniejawne.
Uznajesięjednocześnie,żeto,coniejawneistniejemocniejiwsposób
bardziejistotny.Tozaś,cozjawiskowe,traktowanebyćmusijakoprze-
jawimanifestacjatego,coniejawne(zasadiprawidłowości)5.Dotarcie
donichjestzasadniczymprzedmiotemnaukowegopostępowania.Nie
wykluczato,rzeczjasna,badaniaianalizytego,cowidzialne.Beztakiej
analizydotarciedozasadiprawidłowościbyłobyniemożliwealbopoważ-
nieutrudnione.Priorytetpoznawczyzwiązanyznaszązmysłowościąnie
uprawniadoprzypisywaniazmysłowościitemu,cozmysłowopostrzegal-
ne,pierwszeństwaontycznego.Strukturaświata,jakwskazująnatodzieje
nauki,jestowielebardziejzłożona,tozaś,copostrzegalnezmysłowonie
stanowiwniejwarstwyanijedynej,aninajistotniejszej.Intelektniesta-
nowiteżsamodzielnejstruktury(oddzielonejodświata),leczjestczęścią
strukturyświata.Jesttym,cozestrukturytejsięwyłania.Człowieknie
jestprzeciwstawionyświatu,leczstanowijegointegralnąskładową.Jest
postaciąimanifestacjąkosmicznegoporządku.Skorozaśistotaczłowieka
jestpochodnąporządkukosmicznego,toporządektenjestwnimobecny
nawszystkichpoziomachjegoorganizacji.Istniejezatemmożliwośćjego
odczytaniazapomocąintelektu,iniejestrodzajemncudu”,żezdolnije-
steśmydocieraćdoniejawnegoporządkuświataiodsłaniaćgo.Nieodnosi
sięteżdojakiegośrodzajunobjawienia”czywtajemniczenia.nCudem”
byłabyraczejsytuacja,wktórejczłowiekmającinnąodświatanaturę,
zdolnybyłbypoznawaćncoś”,coposiadacałkowicieinnąnaturę.Istnienie
naukibyłobywtedywykluczone.Takiprojektwymagałgłębokiejzmiany
wpojmowaniuświataitworzeniufilozofii.Mogłopojawićsięprzeko-
nanie,żeniesposóbzrozumiećnaturyczłowieka,niepodejmującpróby
zrozumieniaświata.Jednocześnienależałoprzyjąć,żeniesposóbzrozu-
miećnaturyświata,niepróbujączrozumiećnaturyczłowieka.Ponieważ
wczesnafazadziałalnościAkademiikoncentrujeswojąuwagę,przede
wszystkimnabadaniunaturyświata,niezaskakuje,żewkolejnejfaziejej
rozwojuuwagaskupionazostanienabadaniunaturyczłowieka.Wydaje
się,żetakaperspektywamawpływnapostaćfilozofii,którapojawisię
wAkademiiPlatonawczasachhellenistycznych.
5
Zob.J.Gajda-Krynicka,Filozofiaprzedplatońska,Warszawa2007;B.Dembiński,
Teoriaidei.EwolucjamyśliPlatońskiej,Katowice1997.
