Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
72
Asklepios
wotadziękczynnewystawianeprzezosobyuzdro-
wione.Pielgrzymipoprzybyciudoa.dokonywali
obrzędupuryfikacji(oczyszczenia),składaliofiary
idarywotywne,anastępnieoczekiwalinocy,kiedy
podczassnuukazywałimsięAsklepios,dokonują-
cyaktuuzdrowienialubdającywskazówki,jak
odzyskaćzdrowie(fiincubatio).Największea.po-
wstaływIVw.p.n.e.wrazzrosnącąpopularnością
kultuAsklepiosa,m.in.:wfiEpidauros,nafiKos
(zesłynnąszkołąlekarską),wGortyniewArkadii,
wAtenachnapd.stokuAkropolu,wTrikka
wTessalii,wfiPergamonie,wKoryncie.WRzy-
mieleczniczesanktuariumAsklepiosa(rz.Eskula-
pa)powstałowIIIw.p.n.e.nawyspienaTybrze.
M.Ł.
Asklepios
mit.gr.,synApollonaifiKoronis,
bógsztukilekarskiej;byłmężemEpiony(Kojąca
ból),ojcemboginizdrowiaHygiei,boginilecznic-
twaPanakeiisławnychlekarzy:Machaona
iPodalejriosa.Cudownieuratowanegoodśmierci
chłopcaApollonoddałnawychowaniecentaurowi
Chironowi,którykształciłgowsztucelekarskiej.
A.doszedłwniejdotakiejbiegłości,żemógł
wskrzeszaćumarłych.Zeus-bojącsię,żezakłóci
tymporządekświata-uśmierciłgoiumieścił
wśródgwiazdjakokonstelacjęWężownika.A.
czczonopodpostaciąwęża,którybyłsymbolem
odradzającejsięsiłyżywotnej;chorzyskładalimu
wofierzekoguty.GłównymiośrodkamikultuA.
byłfiPergamon,fiEpidauros-gdzieobchodzono
jegoświętoco5lat,iwyspafiKos-gdzieznajdo-
wałasięszkołalekarskaprzyświątyniA.WRzy-
miewprowadzonokultA.,czczonegopodimie-
niemEskulapa,wczasiezarazyw291p.n.e.;
zbudowanomuwówczasświątynięnawyspie
naTybrze.Namocyrozporządzeniaces.Klaudiu-
szaniewolnicytamuleczeniotrzymywaliwolność.
A.przedstawianojakopoważnegomężczyznę
zbrodą,wdługiejszacie,trzymającegowręku
laskęzwijącymsięwokółniejwężem.Zob.art.
ReligiastarożytnychRzymian.
askos
finaczynia
Askra
gr.,wioskabeocka,znajdującasiępraw-
dopodobniewpobliżumiasteczkafiTespie,na
zboczuHelikonu.MiejscerodzinnepoetyfiHez-
joda.
Asopos
:10nazwakilkurzekwGrecji:a)wSiky-
onii,wpadającadoZat.Korynckiej,b)wpd.Beocji,
wypływającawpobliżuPlateiiwpadającadomorza
nawprostEubei,c)wpobliżuTermopil,d)wTes-
salii,dopływSperchejosu.20mit.gr.,bógsikyoń-
skiejlubbeockiejrzekiAsopos,synOkeanosa
iTetydy;dziećmijegobyłybóstwaopiekuńczewie-
lupobliskichmiast,rzekiwysp,np.Eginy,Salami-
nyiin.
Aspazja
(gr.Aspasia)zMiletu,drugażonafiPe-
ryklesa,wyszłazaniegozamążok.444p.n.e.
Odznaczałasięurodą,wyjątkowąinteligencjąiwy-
kształceniem.Byłaczęstoatakowanaprzezkome-
diopisarzy,awrogowiepolitykiPeryklesaprzypisy-
walijejwielkiwpływnabiegsprawpolitycznych.
WgfiPlutarchaw432zpowoduswejwolnomyśl-
nościzostałarzekomooskarżonaprzezkomedio-
pisarzaHermipposaobezbożność,alePerykles
zdołałjąobronić.Wrzeczywistościmamytuza-
pewnedoczynieniazżartemkomediowym,który
wIVw.p.n.e.mylniezinterpretowanojakoaluzję
doprocesusądowego.PośmierciPeryklesa(429)
poślubiłaprzywódcęludowegoLizyklesa,który
(jakoby)dziękiniejuzyskałwAtenachwielkie
wpływy.
Aspendos
gr.(dzis.Balkesu),miastowfiPam-
fyliinadrzekąEurymedon,członekfiAteńskiego
ZwiązkuMorskiego.OdVw.p.n.e.biłowłasną
monetę.Wokresiehellenistycznymbyłopodpo-
rządkowanenaprzemianPtolemeuszomiSeleuki-
dom.WIw.p.n.e.zostałobezlitośniesplądrowane
przezfiWerresa.Podrządamirz.nastąpiłrozkwit
miasta,oczymświadcządziśbogatepozostałości,
m.in.:jedenznajlepiejzachowanychrz.teatrów
(IIw.)zbudynkiemscenicznym(skene),ruiny
miasta(zagorą,bazyliką,stoą),okazałyakwedukt
oraznekropole.M.Ł.
Assos
gr.,miastonawybrzeżuwpd.fiTroadzie,
założonewgprzekazówstarożytnychwVIIw.
p.n.e.przezmieszkańcówwyspyfiLesbos;czerpa-
łobogactwozpośrednictwawhandlu,późniejna-
brałorolniczegocharakteru.WVIw.p.n.e.dostało
siępodpanowanielidyjskie,następniepodperskie.
Poodzyskaniuniepodległościwpocz.Vw.p.n.e.
przyłączyłosiędofiAteńskiegoZwiązkuMor-
skiego.Wokresiehellenistycznymbyłozależne
odSeleukidówiPergamonu,w133p.n.e.przeszło
podwładzęRzymu.Zachowałysiędobrzeruiny
miasta:muryzbramamiiwieżami(IVw.p.n.e.),
akropolzarchaicznąświątynią(doryckifiperipte-
ros,zbogatądekoracjąrzeźbiarską),dolnemiasto
(agora,fibuleuterion,teatr,figimnazjonzpales-
trą,łaźnie,bazylikachrześc.)oraznekropolaiślady
2portów.M.Ł.
astragal
(gr.astragalos):10naturalnezwierzęce
kostkiśródstopia,czasemkostkinaśladująceich
kształt,wyrabianezdrogichsurowców(złoto,sre-
bro,kośćsłoniowa,kamieniepółszlachetne),uży-
