Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
–naprzełomieXIXiXXw.:L.Bortkiewicz,R.Böckh,W
.LexisiG.Sundbӓrg,
–przedIIwojnąświatową:C.Gini,L.Hersch,R.Kuczyński,G.Knibbs,A.Lotka
iV
.Volterra7
–wokresiepowojennym:E.Andreev,J.Bourgeois-Pichat,C.Chiang,A.Coale,
D.Courgeau,L.Henry,N.Keyfitz,P
.Leslie,W
.Lutz,A.Rogers,M.ShepsiJ.Vaupel.
KluczoweznaczeniedlamyślidemograficznejmiałodziełoT.Malthusa
(1748)pt.Traktatoprawieludności3.TeorialudnościT.Malthusawskazywała
koniecznośćograniczaniawzrostudemograficznegowynikającązograniczonych
dostępnychśrodkówutrzymania.Teoriatadominowaławdemografiibardzo
długoidopieroteoriaprzejściademograficznegoF.Notesteina(1945)byładlaniej
skutecznąprzeciwwagą.
PoIIwojnieświatowejrozwójteoriidemograficznychprzebiegałwróżnych
kierunkach.Wśródnajbardziejznanychteoriidemograficznychwymienićnależy4:
–teorięprzejśćdemograficznych(F.Notestein,D.Kirk,K.Davis,A.Coale,
J.C.Chesnais),
–teoriepłodności(G.Becker,J.Bongaarts,J.Caldwell,R.Easterlin,R.Freedman,
H.Leibenstein,D.vandeKaa),
–teorieumieralności(G.Caselli,L.Hayflick,H.Mosley,A.Omran,J.Vallin),
–teoriemobilnościprzestrzennej(E.Lee,D.Massey,S.A.Stouffer,W
.Zielinsky),
–teoriestarzeniasiępopulacji(E.Rosset,A.Sauvy).
Wniniejszejpracyprzyjęto–zaM.OkólskimorazA.Fihel–żedemografię
należyrozumiećjako„dyscyplinęzdziedzinynaukspołecznych,podejmującą
badaniazjawiskludnościowych,zmierzającądowykryciaprawidłowości,którym
tezjawiskapodlegają”5.
Pojęcieregresudemograficznegołączysięzezjawiskiemzmniejszaniasię
rozrodczościispadkupoziomuwspółczynnikadzietności(totalfertilityrate–TRF)6
poniżej2,1,czyliwartościzapewniającejprostązastępowalnośćpokoleń.Procesten
możnazaobserwowaćwwiększościkrajówrozwiniętych.WEuropieZachodniej
rozpocząłsięonwostatnichdekadachXXw.,awEuropiePołudniowejiWschod-
niejnaprzełomieXXiXXIw.7Jednymzczynnikówwyjaśniającychspadek
współczynnikadzietnościjestzmianawzorcówrodzinyirólwrodzinie.Oprócz
rodzinypojmowanejjakomałżeństwo(formalnyzwiązekkobietyimężczyzny)wraz
zdziećmi(tzw.rodzinanuklearna)lubdodatkowozdziadkami(rodzinawielopoko-
3Tytułoryginału:AnEssayonthePrincipleofPopulation.
4M.Okólski,A.Fihel,op.cit.7s.13.
5Ibidem7s.10.
6Liczbadzieciprzypadającychnakobietęwwiekurozrodczym(15–49lat).
7Wrozdz.2przedstawionazostałaszczegółowaanalizasytuacjidemograficznejwkrajach
UE-28.