Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RosjadrugiejpołowyXIXwiekuazagadnieniesamobójstwa
29
sowi–Antychryst.OdrzucającStwórcę,człowiekjednoznaczniewyzna-
czaswojąprzyszłość–przestającbyćemanacjąNajwyższego,stajesię
odbiciemSzatana.Jednostkaulegadegeneracji,nurzasięwbestialstwie,
poddajesięzmysłowymimaterialnympokusom,próbując(cobrzmitu
jakparadoks)uczynićzsiebieboga.Dalejjestjużtylkowszechogar-
niającapustka,adramatycznapróbajejwypełnienia,bliskarozwią-
zaniomostatecznym,wyznaczalosybohaterówdziełDostojewskiego.
PosłużmysięsłowamiWładimiraSołowiowa:flCzłowiekpozostawiony
samemusobiewswejbezbożności,samoskarżaswojąwewnętrznąnie-
prawdęidochodzi[ś]dozabójstwaisamobójstwa”8.Winnymmiejscu
zaśdodaje:flOddzielenieodpełniDobrajestzłemidziałającwoparciu
otozło,możnapopełniaćjedyniesamebłędy.Ostatnimczynembez-
bożnegoczłowiekajestzabójstwolubsamobójstwo”9.
Ideanieśmiertelnościstanowi–nauczaDostojewski–kwintesencję
żywegożycia,toostatecznaformułaizarazemźródłoprawdyokreśla-
jąceświadomośćludzkości.Jeśliczłowiekodrzuciideęnieśmiertelności,
znajdziesięnaskrajunicości.Ludzkieżycieczynimożliwymufność,
żeśmierćniejestdefinitywnymkońcem,żeistniejejakieśpotem,
znajdującewyrazwwiecznymżyciupośmierci.Dziękiwierzewnie-
śmiertelnośćduszyczłowiekodczuwasensswojejegzystencjinaziemi,
ufa,żeżyjewimięwyższegocelu.Nieistotne,żeczęstoówceldokońca
pozostajenieodkrytątajemnicą,ważne,żejest,igdynadchodzizły
czas,samfaktjegoistnieniabywapociechą.Świadomośćnicościjutra
niszczy–wieściłDostojewski–związekczłowiekazżyciemziemskim
(doczesnym),czyniówzwiązekwątłymizdeformowanym.Jednostka
odczuwa–zapożyczmyterminodAlbertaCamusa–absurdżycia10,
wktórympozaowymabsurdemniemanic.Wpadawmarazm,nudę
iegzystencjalnyletarg,aukresutakiejegzystencjiczekaśmierć,która
stanowipoprostukoniec–zwyczajnyiostateczny.Istnieniezatraca
jakikolwieksens,gdyżczłowiekniemanacoczekać,świadom,żenic
sięjużzmienićniemoże.Konkluzjajestturównieprosta,jaksamo
8Okrutnytalent.Dostojewskiwewspomnieniach,krytyceidokumentach.Wyb.Z.Podgó-
rzec.Kraków1984,s.354.
9Ibidem,s.355.
10Zob.A.Camus:MitSyzyfaiinneeseje.Przeł.J.Guze.Warszawa1999,s.59–104(szkic
Rozumowanieabsurdalne).
