Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Prawowyborcze
tościdziesięciutysięcyzłotychpolskich”,plebaniiwikariuszeoraznkażdyarty-
sta,znakomityztalentów,znajomościlubprzysług,uczynionychbądźhandlowi,
bądźkunsztom”.Nieprzyznanojednakprawauczestnictwawzgromadzeniach
gminnychwojskowym,wprzeciwieństwiedokonstytucjiKsięstwaWarszawskie-
go,któradawałajewszystkimoficerom,atakżepodoficeromiżołnierzomwsłuż-
bieczynnejposiadającymnozdobęhonorową”orazdymisjonowanympoodbyciu
kilkukampaniilubnaskutekran.Braktakiegozapisuwkonstytucjiz1815roku
nieoznaczałoczywiścieautomatycznegowyłączeniawojskowych,jeżelispełniali
innekryteria,naprzykładposiadającdomwmieście.Jakjednakzobaczymy,do
wyłączeniatakiegodoszłowdrodzeaktówprawnychniższegorzędu.Natomiast
prawawyborczeotrzymaliwkonstytucjiKrólestwanprofesorowie,nauczyciele
iinneosoby,mającesobiepowierzoneoświeceniepubliczne”(art.131).
Listyrzemieślników,kupcówiosóbzasłużonychdlahandluikunsztówmia-
łybyćułożoneprzezKomisjęRządowąSprawWewnętrznychiPolicji,alistydu-
chownych,profesorówinauczycieliprzezKomisjęRządowąWyznańReligijnych
iOświeceniaPublicznego.Pozostałelistywłaścicieli–szlachtyinieszlachty–oraz
wogóleksięgiobywatelskiemiałybyćułożoneprzezradywojewódzkie(art.128,
133).ByłatoważnazmianawstosunkudokonstytucjiKsięstwaWarszawskiego,
namocyktórejzasporządzanieksiągobywatelskichodpowiedzialnibylikierują-
cyadministracjąnapoziomiedepartamentówipowiatówprefekciipodprefekci
3
.
Takjakwkonstytucjiz1807roku,ostatecznezatwierdzanieksiągnastępowało
wsenacie(art.117).
Zgromadzeniawyborczemiałybyćzwoływaneprzezkróla.Mianowałon
marszałkówobutypówzgromadzeń–nieutrzymałosięwięcobowiązujące
wKsięstwiezastrzeżenietytułumarszałkatylkodlaobywateliprzewodniczących
sejmikom(art.127,129,134).
KonstytucjaKrólestwawymieniałatrzyfunkcjezgromadzeńwyborczych:
wybórposłówideputowanych,wybórczłonkówradwojewódzkichorazukła-
danielistykandydatównnaurzędyadministracyjne”(art.125,130).Towłaśnie
wkwestiiwyboruradcówwojewódzkichwystępowałynajwiększeróżnicemiędzy
konstytucjąKrólestwaakonstytucjąKsięstwaWarszawskiego.Wedługtejostat-
niej,członkówraddepartamentowychipowiatowychmianowałkrólspośród
kandydatówpodanychwzdwojonejliczbieprzezsejmiki.Zgromadzeniagminne
wczasachKsięstwanieuczestniczyływwyborzetychrad,podawałynatomiast
podwójnąliczbękandydatówdoradmunicypalnych.Natomiastwkonstytu-
cjiz1815rokuprawowybieraniaczłonkówradwojewódzkichprzyznanoobu
typomzgromadzeńwyborczychibyłtowybórbezpośredni.Sejmikwybierał
dwóchradców,azgromadzeniegminne–jednego.WcałymKrólestwiebyło
3
Zob.M.Kallas,OrganyadministracjiterytorialnejwKsięstwieWarszawskim,Toruń1975,
s.38-40.
