Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
gatunkówdanegorodzaju,alewykształconeprzedpojawieniemsięichwspól-
negoprzodka,comożemypoznaćpotym,żewystępująteżugatunkówpoza
tymrodzajem,tocechyplezjomorficzne(symplezjomorfie).Podobnerozu-
mowaniemożnazastosowaćnawyższychszczeblachsystematycznych.Na
przykładsynapomorfiądladanegorzędujestcechawystępującawewszystkich
rodzinachdoniegonależącychiuichhipotetycznegowspólnegoprzodka.Jeśli
tęcechęznaleźlibyśmypozatymrzędem,niebyłabyonajużsynapomorfią,
leczsymplezjomorfią.
Dwanajbliżejzesobąspokrewnionetaksonynazywamygrupamisiostrza-
nymi.Grupa,doktórejnależywspólnyprzodekdanychtaksonóworazwszyscy
jegopotomkowie,togrupamonofiletyczna.Zasadniczownowoczesnejsys-
tematycedążysiędotego,abywszystkiewyróżnioneiformalnienazwane
grupybyłytogrupymonofiletyczne.Wpraktycejednak,m.in.zewzględuna
tradycjęnazewnicząizdrowyrozsądek,dopuszczasiętakżejakoformalne
jednostkisystematycznetakzwanegrupyparafiletyczne.Grupaparafiletyczna
składasięzewspólnegoprzodkadanychtaksonóworazjegopotomków,ale
niewszystkich.Niejestjednakdopuszczalnetworzeniejednosteksystematycz-
nychbędącychgrupamipolifiletycznymi,czylitakimi,wktórychzawierałyby
siętaksonyniemającewspólnegoprzodka.
Klasycznekategoriesystematycznewymienionenapoczątku(typ–gro-
mada–rząd–rodzina–rodzaj–gatunek)zazwyczajniewystarczajądoklasyfikacji
poszczególnychgrupzwierząt.Wprowadzasięwięcszczeblepośrednie,naj-
częściejstosującprzedrostkipod-inad-,np.podgromada,nadrząd.Czasem
dodajesięzupełnienowekategorie,jaknp.kohorta.Wsystematycefilogene-
tycznej,czylitzw.kladystyce,częstowogóleodchodzisięodkategoryzowania
taksonówzewzględunazbytdużeskomplikowaniesystemu.
Istniejąścisłezasadydotyczącenazewnictwataksonów(wszczególności
odgatunkudorodziny),zainicjowanewXVIIIwiekuprzezKarolaLinneusza,
aobecniezapisanewMiędzynarodowymKodeksieNomenklaturyZoologicznej.
Formalna,łacińskanazwagatunkowaskładasięzdwóchsłów(nomenkla-
turabinominalna):nazwyrodzajowej,pisanejdużąliterą,iwłaściwejnazwy
gatunkowej,pisanejmałąliterą(np.Homosapiens).Łacińskienazwytakso-
nówwyższychodgatunkupisanesązawszedużąliterą,natomiastwszystkie
nazwypolskiepisanesąliterąmałą.Wpublikacjachnaukowychdonazwtak-
sonówdodajesiętakżenazwiskoautora,którywyróżniłdanytaksonorazrok,
wktórymtonastąpiło.Wpodręcznikachjednakodstępujesięodtejzasady.
DziejeZiemi(patrztablicastratygraficznanakońcuksiążki)dzielisię
natrzywielkieeony:archaikiproterozoik(łączonerazemwprekambr)oraz
fanerozoik,któryrozpocząłsięokoło540mlnlattemu.Całaznanahisto-
riakręgowcówzamykasięwfanerozoiku,dzielonymzkoleinatrzyery–
