Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znaczeniezwłaszcza,kiedyrozważamyrównośćjakoatrybutjednostki–pod-
miotużyciaspołecznego.Wtakiwłaśniesposób–rozróżniającaspektrelacyjny
inierelacyjny–używamypojęciarównośćwodniesieniudożyciaspołecznego,
choćoczywiściesamorozróżnieniematylkowzględnyzasięg,nigdyniechodzi
ooddzielenieabsolutne.Jestoczywiste,żeobaaspektysąnierozłączne,warunkują
sięwzajemnie.
Historycznagenezaideirówności,atakżejejrealizacjiwpraktykachzbioro-
wychludzi,mazwiązekzrozwojemdemokracjijakoformyrządów.Równość
pojawiasiępierwotniejakoideapolityczna,jakozasadaregulującaudziałczłon-
kówspołeczeństwawewładzyorazsposóbpodporządkowywaniasiętejwładzy,
czylijakoidearównościobywatelskiejipolitycznejwstarożytnejGrecji.Jestto
zarazempoczątekhistorycznegoprocesuindywidualizacji(wyłanianiasię„jed-
nostki”
,„jednostkowości”jakobytuautonomicznego,zpierwotnego–plemien-
nego,wspólnotowegokolektywizmu),któryswojąpełnięosiągawokresieno-
woczesności.Politycznerozumienieniejestjedynymznaczeniemrówności,ani
nawetznaczeniemnajogólniejszym.Wtrakciehistorycznejewolucjipojmowanie
równościwzbogaciłosięobardziejuniwersalnywymiaretyczny(równośćwgod-
nościludzkiej,koncepcjęprawczłowieka),egalitaryzmspołecznyrodemzXIXw.
dotyczącysferystosunkówpracyiredystrybucjidóbrwpaństwie,liberalnązasadę
merytokracji,awXXw.opostulatrównegostatusuirównegotraktowaniajed-
nosteknietylkowstosunkachzpaństwem,leczwstosunkachzinnymiludźmi
takżewsferzeprywatnej.
1.1.Równośćjakoideapolityczna
Wodniesieniudosferypublicznejrównośćjestjednązcharakterystycznych
cechustrojudemokratycznego,określającąrelacjepaństwo–obywateliudział
jednostek–obywateliwewładzy.Pojawieniesięideirównościobywatelskiejwstaro-
żytnejGrecjiniewynikałobynajmniejzjakichśnaturalnychtendencjirozwojowych
społeczeństwantycznych.Przeciwnie,byłatowtamtychczasachidearewolucyjna,
sprzecznazczymś,conazywanebywa„naturalnymładem”
,„prawaminaturalnymi”
lubpoprostu„naturączłowieka”(Savater,2003).Demokracjaateńskadlategobywa
nazywananietylkorewolucjąspołeczną,lecztakżerewolucjąwsensiepoznaw-
czym–następstwem„odkryciapotęgirozumu”(Berger,1995,s.172).Zakładała
utożsamienieczłowieczeństwazobywatelskościąorazuznaniesferypublicznej
–polis–zasferęmożliwąiwartązarządzaniaprzezwszystkich,którzydoniej
przynależą.Pojęcieobywatelwiążesięwięczpewnymwymiaremjednostkowości,
indywidualizmu.Mimożegreckapolisbyłaraczejwspólnotą„samorządzacąsię”
(por.Wipszycka,1994),iwtymznaczeniu„ten»indywidualizm«byłbardzodaleki
odtego,cozostałonazwanewtensposóbwdobienowoczesności,owoprzejście
18
