Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałICuszima-krajobrazpobitwie
41
niemiecko-rosyjski,dozawarciaktóregoWilhelmIInamawiałcaraMikołajaIIpod-
czasosobistegospotkaniaubrzegówwyspyBjörkö(Primorsk),23–24lipca1905r.71
Zgodniezliterązawartegowówczasukładu,NiemcyiRosjazobowiązałysiędo
udzieleniasobiewzajemnejpomocywEuropiewrazieagresjiinnegomocarstwa.
Rosjazobowiązałasięponadtodopodjęciawysiłkównarzeczwciągnięciadosojuszu
Francji72.UkładzBjörközostałzawartybezudziałuprzedstawicielarosyjskiegomi-
nisterstwasprawzagranicznych73ibyłutrzymywanywtajemnicy.MikołajIIpoinfor-
mowałonimministrasprawzagranicznychhrabiegoWładimiraLamsdorfadopiero
pozawarciupokojuzJaponią(5IX1905),gdyżnamocyustaleńmiędzycaremace-
sarzemWilhelmemII,układzBjörkömiałwejśćwżyciedopieroporatyfikacjitrak-
tatuzPortsmouth.Rządrosyjski,obawiającsięzerwaniasojuszuzFrancją,cobyłoby
równoznacznezutratądostępudokredytówfrancuskichniezbędnychdlawyczerpa-
negowojnąkraju,wymógłnacarzeanulowanieukładuzNiemcami74.UkładwBjörkö
spotkałsięzkrytykątakżewNiemczech,gdyżzostałzawartybezwiedzykanclerza
księciaBernhardavonBülowa,którywodpowiedzizagroziłpodaniemsiędodymi-
sji75.Pomysłosiągnięciazasadniczejzmianywpolitycezagranicznejobumocarstwna
drodzeosobistegoporozumieniawładców,skądinądinteresujący,okazałsięniereal-
ny.Wepoceparyiżelazastosunkimiędzymocarstwamideterminowałaraisond’état,
któraniebyłajużutożsamianawyłączniezwoląmonarchy.Gwałtownywzrostpotęgi
gospodarczejimilitarnejNiemiecgroziłzburzeniemrównowagisiłwEuropie,co
wopiniirosyjskichkółpolitycznych,gospodarczychiwojskowychgodziłobywży-
wotneinteresyCesarstwaRosyjskiego.TymsamymutrzymaniesojuszuzFrancją,
awniedalekiejjużprzyszłościzbliżeniezWielkąBrytanią,stałosiędlaRosjisprawą
71Władcyprzybylinaspotkanienapokładachswoichjachtów:WilhelmIInapokładzie
Hohenzollerna,aMikołajII–PolarnojZwiezdy.
72Treśćukładuzob.SbornikdogoworowRossiisdrugimigosudarstwami1856–1917,podred.
J.A.Adamowa,Moskwa1952,dok.nr56,s.335–336;A.Izwolski,Wospominanija…,s.37.
73Pozłożeniupodpisówprzezobumonarchówdokumentzostałkontrasygnowanyprzezto-
warzyszącegoWilhelmowiIIwysokiegorangąpracownikaUrzęduSprawZagranicznychHeinricha
vonTschirschkego.Zestronyrosyjskiejdokumentkontrasygnowałministermarynarkiwiceadm.
Birilew,gdyżcarowinietowarzyszyłżadenurzędnikzMSZ.AleksandrIzwolskipisałwswych
wspomnieniach,powołującsięnaanonimowegoczłonkacarskiejświty–naocznegoświadkawy-
darzeń,iż„kiedyadmirałBirilewkładłswójpodpisnadoledokumentu,carzakrywałjegogórną
częśćdłonią”
.Mimoiżstałosiętopóźniejprzedmiotemkpin,Birilewzaproszonynarozmowę
zministremsprawzagranicznychRosjihrabiąLamsdorfemstwierdziłbezogródek,że„gdyby
ponownieznalazłsięwtakiejsytuacji,uczyniłbytosamo,gdyżjakooficermarynarkiwinienjest
cesarzowibezwarunkoweposłuszeństwo”
.Zob.A.Izwolski,Wospominanija…,s.41.
74SzerzejotraktaciewBjörközob.ibidem,s.36–51;S.S.Oldenburg,Carstwowanijeim-
pieratoraNikołajaII,Moskwa2006,s.329–331,345–346,367–368;SiergiejWittepisałwswych
memuarach,iżdziękipośrednictwuw.ks.MikołajaMikołajewiczauzyskałmożliwośćspotkania
zcarem,podczasktóregowspólniezLamsdorfemzdołaliprzekonaćmonarchęokonieczności
unieważnieniaukładuzNiemcami.Zob.S.J.Witte,Wospominanija…,s.428–431.Rozczarowują
natomiastprywatnezapiskicara,wktórychtraktatwBjörközostałpotraktowanymarginalnie.
Zob.PamiętnikMikołajaII,opr.iprzedmowaJ.Kutta,Warszawa2006,s.126–128.
75B.vonBülow,Wospominanija,Moskwa–Leningrad1935[tłumznm.],s.303–309.
