Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RosjaiZSRR.Krótkahistoriaimperiumbezprawia
31
świata,unikająckonfliktuzWielkąBrytanią.ElementemekspansjikolonialnejImpe-
riumRosyjskiegobyłoprzedsięwzięcieznakomite,amianowiciezbudowaniewlatach
1891-1916KoleiTranssyberyjskiej84.Byłaonapomyślanatrochęjakokonkurencjadla
KanałuSueskiego,którywybudowałysobiemorskiepotęgikolonialne.
SkoroKozacybylituwielokrotnieprzywoływani,wartocośonichpowiedzieć.
WPolsceskojarzenieKozakałączysiępowszechniezUkrainąimiewarodowód
sienkiewiczowski.Słowonkozak”(kazach,gazag;ukr.ipol.kozak)jestpochodzenia
turskiego(tureckiego)ioznaczaczłowiekawolnego.Kozacymieliswojesiedziby
odUkrainyażdoAmuru.Byliprzytymrozmaitegopochodzeniaetnicznego:m.in.
Kozacydońscywnajdalszychswoichkorzeniachetnicznychpochodząodludówtu-
reckich,aelementykulturyturańskiejistniałyjeszczewpołowieXIXwieku;Kozacy
kubańscytoprzybyszezZaporoża85,znadDonu,Czerkiezi;Kozacyterscy[tereccy]
towczęścipotomkowieKabardyńcówiOsetyjczyków,CzeczenówiInguszy;Kozacy
siemireccy[siemirieczeńscy]tom.in.potomkowiezesłanychhajdamaków,konfe-
deratówbarskichorazjeńcównapoleońskich,wtymPolacy.Nasłabozaludnionych
terenachSyberiiiDalekiegoWschoduKozacystanowiliwysokiodsetekludności86.
KozacywImperiumRosyjskimtworzylistan,mieliswojąodrębnośćstanową,czy-
liodrębnośćprawną;cozostałozlikwidowanedopieroprzezbolszewików.Służbę
pełnilinaspecjalnychwarunkach:zwłasnymumundurowaniem(tkaninęnamun-
durwydawaływładzecarskie),uzbrojeniem,własnąbiałąbroniąiwłasnymikońmi,
cowiązałosięzponoszeniemwysokichkosztów.Zapełnieniesłużbyconajmniej
do36.rokużyciaotrzymywalinadział30dziesięcinziemi,coodpowiadało32,7
hektara.WczasieIwojnyświatowej2/3kawaleriirosyjskiejtobyliKozacy.Jakwia-
domo,wczasachzarównowojny,jakipokojuużywanibyliprzezcaratdotłumienia
rozruchów,wystąpieńrewolucyjnych,powstańnarodowych,cowykonywalizpełną
bezwzględnością.Wimperiumcarówmieliprawotworzenialokalnychsamorzą-
dów.Przydzieloneprzezwładzęizasiedloneprzeznichterytoriumnosiłonazwę
84
TranssyberyjskaKolej,TranssyberyjskaMagistrala,WielkaMagistralaSyberyjska:jednaznajdłuż-
szychnaświecieliniikolejowych,łączyeuropejskączęśćRosjizSyberiąiDalekimWschodem;długość
9332km,nieliczącodgałęzień;biegniezMoskwyprzezOmsk,Irkuck,ChabarowskdoWładywosto-
ku;obecniedwutorowa;zodgałęzieniemdoMongoliiiChin;obecniezelektryfikowana.Panowanie
nadtakimgigantycznymobszaremzależałoówcześnie(poIwojnie)przedewszystkimodpanowania
nadkolejątranssyberyjską.Później,jużwZSRRwlatach30.,siłamiłagiernikówwybudowanoBajkal-
sko-AmurskąMagistralęKolejowądublującąKolejTranssyberyjską.Stałosiętowzwiązkuzezmianą
sytuacjipolitycznejiwojskowejnaDalekimWschodzie,zwłaszczawKrajuNadmorskim,wobeczaję-
cia(1930-1931)MandżuriiprzezJaponię.
85
Kozacyzaporoscy,podkreślającswojąniezależność,sprawialicarycyKatarzynieIIwielekłopotu,
toteżcaryca-zanamowąjejfaworytaPotiomkina-zdecydowała(1775)olikwidacjiSiczyZaporo-
skiej;starszyznęaresztowano(jednegozatamanówwięzionowstrasznychwarunkachażdoosiągnię-
ciaprzezniego109lat!).[ś]samoużywanieimieniaKozakówzaporoskichbędzieprzeznasuznane
zaobrazęmajestatucesarskiego”-stanowiłaKatarzynaIIwmanifeściez1775r.Cyt.za:W.A.Serczyk,
KatarzynaIIcarowaRosji,Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź1983,s.206.
86
E.Kaczyńska,Syberia…,s.67,279.
