Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RosjaiZSRR.Krótkahistoriaimperiumbezprawia
29
główniewkierunkuusprawnieniapołączeniakoloniizMoskwąizabezpieczenia
drógdojazdowych(korzystanogłówniezbogatejsiecirzecznej),drógzaopatrzenia
wojska,azbiegiemczasutakżechłopów-osiedleńców.WXVIIw.głównieKozacy
przemierzaliSyberięitoonidotarliażdowybrzeżyOceanuSpokojnego(Morza
Ochockiego),takżedoujściaAmuru.Miejscowaludnośćnaogółniestawiałaoporu,
anajczęściejwpopłochuuciekaładopuszczy;Kozacybralidużojeńców,szczegól-
niekobiety.DotarciedoAmuruzaniepokoiłoChiny.Doszłododługotrwałychwalk
rosyjsko-chińskich;wkońcu(27III1689)podpisanotraktatustalającygranicę81.
WposzukiwaniunowychterenówłowieckichrosyjskiKozakwsłużbiecarskiej,my-
śliwyipodróżnik,S.DieżniowpopłynąłnawschódodujściaKołymyiodkryłcie-
śninęBeringa.W1697r.KozacyopanowalipółwysepKamczatkę.Wciąguzaledwie
kilkudziesięciulatodprzekroczeniaUraluKozacyopanowaliterenyażdoOceanu
Spokojnego.NadMorzemJapońskimzałożonomiastoWładywostok.WXIXw.
wśródmieszkańcówSyberiiwyróżnianotubylców,tzw.Sybiraków,Kozakówize-
słańcówodbywającychkarę82.Urzędyadministracyjnenierazpiastowalianalfabeci
lubuwolnieniskazańcy-kryminaliści,copoprawiłyreformySperańskiego83.
81
Zmiana-nakorzyśćImperiumRosyjskiego-ustaleńtegotraktatunastąpiładopieroponaddwie-
ścielatpóźniej,ponwojnieopiumowej”
.Takzweryfikowanaliniagranicznajestaktualnadodzisiaj.
82
E.Kaczyńska,Syberia:największewięzienieświata…,s.271.
83
MichaiłMichajłowiczSperański[Spieranskij],ur.1I1772wCzerkutinok.Włodzimierza,zm.23
II1839wPetersburgu;pochodziłzrodzinyubogiegoduchownego;ukończyłnajpierwniższesemina-
riumduchownewWłodzimierzu,anastępniewyższewPetersburgu;odmówiłwstąpieniadoklasztoru
iwybrałkarieręwsłużbiecywilnej,początkowowkancelariachrosyjskichmożnowładców;1803-1809
pracowałwresorciesprawwewnętrznych;1803opracowałmemoriał,wktórymproponowałm.in.po-
wołanieRadyPaństwa(conastąpiłow1811)orazreorganizacjęMinisterstwaSprawWewnętrznych(co
wprowadzonowżycierównieżw1811);1808zostałosobistymdoradcącaraAleksandraI;1809przedło-
żyłcarowiprojektreformustrojowychzmierzającychdostworzeniasprawnegosystemuadministracyj-
negowpaństwieorazdoprzekształceniaImperiumRosyjskiegowmonarchiękonstytucyjną,powołania
DumyPaństwowejirządu,alezzachowaniemsilnejwładzycara,utrzymaniempodziałówstanowych,
wtympoddaństwachłopów;propozycjetewywołałyniepokójsilnejkonserwatywnejczęściarystokracji
iprzysporzyłySperańskiemuwieluwrogów;projektyidącewkierunkumonarchiikonstytucyjnejzosta-
łyodrzucone.Wlatach1808-1812komisjakodyfikacyjnapracującapodkierownictwemSperańskiego
podjęłapracenadułożeniemkodeksówdlakażdejdziedzinyprawazosobna;przygotowany1809-1812
projektkodeksucywilnegowznacznymzakresie(zwłaszczaprawowłasności)wzorowanybyłnakodek-
siecywilnymNapoleona,corównieżwywołałokrytykękółzachowawczych.KiedypotraktaciewTy-
lży(VII1807)RosjauzyskałakosztemPrusObwódBiałostocki,organizacjatychziemzostałaprzygotowana
przezSperańskiego,azatwierdzonaprzezAleksandraIUstawąoRządzieObwoduBiałostockiego(18VII
1808);naprzeszkodziejegowprowadzeniustanęławojna1812;zaśSperańskiwykazywałwyraźnesym-
patieprofrancuskie,toteżkoniecwojnystałsięteżkońcemwyobrażeńowprowadzeniuwżycietegoaktu
prawnego.WzakresiepolitykizagranicznejSperańskibyłzwolennikiemsojuszuznapoleońskąFrancją.
WobliczuzałamaniasięsojuszupotraktaciewTylżyiwojnyzFrancją,wrezultacieintrygidonosów
przeciwników,popadłwniełaskęcaraizostałwiosną1912odsuniętyodsłużbypaństwowejiwydalo-
nyzPetersburga,początkowoznakazemprzymusowegoosiedleniawNiżnymNowogrodzie,awkrótce
przeniesionydoPermu(poeuropejskiejstronieUralu);całyczasbyłpodnadzorempolicyjnym,ako-
respondencjajegopodlegałaperlustracji.PozwycięskimdlaRosjizakończeniuwojnyzFrancjąipo
traktaciewiedeńskim,AleksanderIwydał(VIII1816)ukazdającySperańskiemumożliwośćrehabilitacji
przezgorliwąpracęnarzeczImperiumimianowałgogubernatoremcywilnympenzeńskim(miasto
PenzanadrzekąSurą,dopływemWołgi);pobliskotrzyletnimpobyciewPenzieAleksanderImianował
