Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Witkowska,R.Przybylski,Romantyzm,Warszawa2007
ISBN978-83-01-13848-6,©byWNPWN2007
I.Pierwszedziesięciolecieniewoli(1795–1805).1.Krajobrazpoklęsce
Żechciałyszczęścia,touciebiewina,
Natożlattylepobożnieprzeżyłem
Byśwkońcużycia,oPotworosroga!
Przyczynąbyła,żenawetzwątpiłem
OrządzieprawejOpatrznościBoga!
WTrenachupadkuPolskinieznanegoautorazostałozkoleiwyrażone
przekonanie,żeBógnieinteresujesięlosamiicierpieniemludzilubjest
bezsilnywobeczłaczynionegoprzeztyranów.
Otorzekłtyran:„Niechtysiąceginą”—
Itysiącleżypobitychciałwgrobie,
Otołzysierotpoichzwłokachpłyną:
Tyśnatozimny,równyskale,twardy,
ŚmieszsięzwaćjeszczeNajwyższymdarem?
Obajautorzywkońcucofnęlisięprzedostatecznymiwnioskami,aleprzecież
problempozostałiprzedewszystkiempozostałopodejrzenie,iżBógniejest
dobry.HistoriaPolskizakwestionowaławięcwiaręwdobregoisprawiedliwego
Bogacywilizacjijudeochrześcijańskiej.Dlategotylemiejscapoświęciwswej
twórczościprowidencjalizmowiJanPawełWoronicz.Podejrzenietozresztąnie
znikniejużzpolskiejkultury,ajegonajmocniejszymwyrazemstaniesię
niebawemWielkaImprowizacjaAdamaMickiewicza.
Wszystkietepatriotyczneelegiemożnabywłaściwiepotraktowaćjako
świadectwoatmosfery,wktórejpowstałojednoarcydzieło,napisaneprzez
świetnegopoetęepokistanisławowskiejFranciszkaKarpińskiego.Zanimwszakże
przyjrzymysięmubliżej,zapoznamysięzdwomadokumentami,oddającymi
wsposóbdoprawdyprzejmującypoglądy,któredręczyłytęszczególniewrażliwą
świadomośćtużpotrzecimrozbiorze.
Wiedzianowówczas,jakabyłarolaRepninawzniszczeniuRzeczypos-
politej.Kiedywr.1795KarpińskizjechałdoGrodnaiodwiedziłinter-
nowanegotamkrólaStanisławaAugusta,najednymztowarzyskichzebrań
Repnin,podówczasrezydującytamgubernatorLitwy,poprosiłgo,abynapisał
dlaniegowiersz.Repninowizależałonawierszachznanychpoetówpolskich,
którzyznaleźlisięwsferzejegowładzy.Kilkamiesięcywcześniejotrzymał
cośwrodzajuodyodStanisławaTrembeckiego,któryprzebywałprzykrólu
wGrodnie.Karpińskiniemógłnieliczyćsięz„grzeczną”prośbącarskiego
satrapy,toteżwr.1796ukończyłwierszDoksiążęciaMikołajaRepnina,
generałagubernatoraLitwy.
Utwórtentłumaczy,dlaczegopoeta,powylaniułeziwybuchurozpaczy,
postanowiłniepisaćjużwięcejpoezji.Doszedłbowiemdowniosku,że—jak
pisałRomanSobol—„poeta,któregoojczyznaprzestałanagleistnieć,wymazana
zkartyEuropybrutalnądecyzjązaborców,przeżywającnaturalnewtakiej
53
