Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
marzycielowszechogarniającymświatchrześcijańskipokoju,był
Erazmniekwestionowanymautorytetemdlaeuropejskichintelektua-
listów,autorytetembezsilnymjednakwobeckonfliktów,któreniosła
zesobąreformacja.
Dziśokreślamyreformacjęjakoruchreligijnyiintelektualny,
zmierzającykumoralnejidoktrynalnejodnowiechrześcijaństwa.Jest
todefinicjaobejmującaszerokiespektrumpostaw,odErazmowej
gotowościdodialogupoortodoksyjnestanowiskawewnątrzobozu
tworzonegoprzezkościołyprotestanckie.Wrzeczywistościdialogu
niepodjęto.Osposobierozwiązywaniakryzysuniezadecydowała
irenistycznapostawaErazma(któryniepoparłzresztąLutra)czyod-
nowionychrześcijańskihumanizm,alekonfrontacja,obustronnanie-
chęćdojakichkolwiekustępstw,któraodpoczątku,tj.odchwiligdy
MarcinLuterw1517r.przybiłdodrzwikościoławWittenberdze
swojetezyprzeciwodpustom,podzieliłaEuropęnadwawrogieobo-
zy.PojednejstroniestanąłKościółkatolickitrapionydługotrwałym,
bociągnącymsięodczasówniewoliawiniońskiej(1309–1377)kry-
zysem,któregoniezdołałyprzezwyciężyćsoboryzwoływanewKon-
stancji(1414–1418)iBazylei(1431–1449).Podrugiejwspierany
przezambicjewieluksiążątRzeszyNiemieckiejMarcinLuter,wedle
któregomiędzyBogiemiczłowiekiemniepotrzebapośredników,
wystarczyPismoŚwięte–nieskażoneźródłowiaryidrogowskazży-
ciareligijnego.NiepotrzebnajestprzetoinstytucjaKościołapowszech-
negoaninarzucaneprzezniąformyreligijności:sakramenty,odpusty,
kultświętych,wzorcemonastycznegożycia.Dozbawieniawystarczy
wiaraiłaska.
Programyruchówreformacyjnychwpewiensposóbwyrastały
zjednoczącegorenesansowąEuropęfermentuzwanegohumanizmem.
WidaćtoiwpostulowanympowrociedoPismaŚwiętego,realizują-
cymhasłoadfontes(powrotudoźródeł),iwdoktrynieusprawiedli-
wieniaprzezwiarę,przyznającejczłowiekowidodatkowąporcję
wolności.Zarazemjednakbyłytoprogramy,któreotworzyłynowy,
dalekiodwspólnejideirenesansurozdziałwhistoriiEuropy,rozdział
nietolerancjiiwojenreligijnych.
***
16
