Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
RozdziałIIwcałościpoświęconyjestsłynnejpredykcyjnejiprobabilistycz-
nejkoncepcjiobowiązywaniaprawa.Ross,traktującpoważniemetodologiczne
założeniaszkołyuppsalskiejineopozytywizmu,stwierdził,żenaukaprawa–aby
wogólemogłabyćuznanazanaukę–musibyćdyscyplinąopisową,anienor-
matywną.Abytwierdzeniaoobowiązywaniuprawadokonywanezperspektywy
takiejteoriiprawamogłybyćuznanezasensowne,muszą–zgodniezzasadami
pozytywizmulogicznego–poddawaćsięempirycznejweryfikacji.Weryfikacjatych
zdańmożliwajestdziękiobserwacjizachowańsędziów,tj.faktycznejefektywności
normwramachkonkretnychprzyszłychdecyzjisędziowskich.Takienakierowane
naprzyszłedecyzjetwierdzeniacodoobowiązywaniaregułprawnychsąpre-
dykcjami.Predykcjetebadaczformułujenapodstawieobserwacjiregularności
zachowańsędziowskichorazznajomościtzw.podzielanejnormatywnejideologii
ukształtowanejprzezszerokorozumianeźródłaprawa(m.in.prawostanowione,
precedens,zwyczaj,aleitzw.racjewynikająceztradycjikultury).Tedwaczynniki,
napodstawiektórychdokonujesiępredykcji,Rossokreślakolejnojakosocjologicz-
ne(behawioralne)ipsychologiczne.Woparciuoteróżnorodneczynnikimożna
formułowaćmniejlubbardziejpewnepredykcjedotycząceobowiązywaniaprawa.
Konsekwencjąuznaniazdańoobowiązywaniuza(słabszelubsilniejsze)predykcje
jestnatomiastwniosek,żeobowiązywanieprawajeststopniowalne,przyczym,
jaktwierdziłRoss,owastopniowalnośćmożebyćwyrażonawkategoriachpro-
babilistycznych:normynieobowiązująwięcabsolutnie,jaktojestwprzypadku
pozytywizmuprawnego,mogąnatomiastobowiązywaćwmniejszymbądźwięk-
szymstopniu.Przyokazjiomawianiateoriiobowiązywaniaprawaprzedstawiam
teżdwaściślezniązwiązanewątki:źródełprawaiinterpretacji,orazpokazuję,
naczymówzwiązekpolega.
TeoriaRossawywołałaożywionądebatę,którejnajbardziejuznanymuczest-
nikiembyłH.L.A.Hart,którypostawiłwobecniejdwazarzuty,przedktórymi
jednak–jakpokazuję–koncepcjaDuńczykaskuteczniesiębroni.Odpornośćna
zarzutyHartanieoznaczajednak,żejesttoteoriawolnaodkontrowersji.Wkoń-
cowejczęścirozdziałuformułujęwięcprzeciwkoniejkilkauwagpolemicznych
izwracamuwagęnapewnejejniejasności.
RozdziałIIIpoświęcamanalizieprzedstawionejprzezRossakoncepcjipo-
litykiprawa.Najpierwomawiamdwieteorie,którenagrunciezałożeńRossanie
mogąstanowićpodstawydlapolitykiprawa:materialnekoncepcjesprawiedliwości
iutylitaryzm.Ichodrzuceniedoprowadziłoautoradowniosku,żepolitykiprawa
niemożnadefiniowaćprzezpryzmatjejcelu,leczspecyficznejtechniki.Wrozdzia-
leIIIprzedstawiamrównieżteoriępsychologiczną,dziękiktórejRosswyodrębnił
dwaelementy,którepowinnauwzględniaćkażdaprzyszłareformaprawa.Wska-
załmianowiciedwagłównetypyludzkichpostaw:postawyopartenainteresie
ipostawymoralne.Politykaprawa–zgodniezpropozycjąRossa–musiopierać
sięnarozważaniachpraktycznych,dziękiktórymmożliwebędzieuwzględnienie
postawopartychnainteresach,orazmusibraćpoduwagęświadomośćprawną,
9
