Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
zwielomazastrzeżeniami.Charakterystycznącechączasównowożytnych,na
którązwracauwagęHabermas,jestposkromieniewładzyprzezrozum;źródłem
racjonalności,wmiejsceprawanaturyczywoliBoga,stałsiędyskursangażujący
rozumne,autonomicznejednostki:„debatapublicznamiałaprzekształcićwolę
(voluntas)wrozum(ratio),którynarodziłsięwwynikupublicznegościeraniasię
prywatnychargumentówwformiezgodynato,cowinteresieogółujest
praktyczniekonieczne”
1.Narodzinysferypublicznejopiniiidyskursuoznaczały
zarazemwyzwolenieróżnic,konfliktówipodziałów,którezastąpiłydawnyład
społecznyopierającysięnajednościiustalonymporządkurzeczy.Niemniej
jednaktowłaśnieracjonalnadyskusjamiałastawaćsiępodstawąnowegoładu,
ponieważwjejrezultaciemiałosięwyłaniaćto,cowspólne,porozumienieoraz
wspólnotapoglądówwzakresiesprawnajważniejszych,możnabypowiedzieć
konstytucyjnych.Dziękitemu,jaksięwydaje,możliwejestuzasadnienie
publiczne,awięccoś,copozwalanasformułowaniechoćbyminimalistycznej
koncepcjidobrapublicznego.
Uzasadnieniepubliczne
Demokratycznapolityka,jakzdająsięgłosićwspółcześniliberalniteoretycy
demokracji,swojepodstawykształtujewpublicznejsferzezbiorowości.Ujęcie
tozakładanietylkogotowośćizdolnośćpaństwadokomunikacjizespołeczeń-
stwem,lecztakżeumiejętnośćobywateliwykorzystywaniamożliwościpozornie
stwarzanychprzezwspółczesnedemokracjekonstytucyjnezichkatalogiem
uprawnień,wśródktórychmieścisiętakżeuczestnictwownegocjowaniuzrę-
bówpublicznegodobra(wbrewtemu,cotwierdzą„neutralni”liberałowiepo-
krojuBruce’aAckermana),wzastanawianiusięnadkształtemiprzyszłością
społeczeństwaipaństwa.Pierwowzórtakiegouzasadnieniapublicznego,oczy-
wiściejeśliopatrzymygowielomazastrzeżeniami,możnaznaleźćwkoncepcji
wolipowszechnejJanaJakubaRousseauuznającego,żeskorocelempaństwa
–wspólnotypolitycznej–jestdobrowspólne,jedynymśrodkiem,jakisłuży
jegorealizacji,jestwolapowszechna,„wolaracjonalna”,determinującaosąd
prywatny.Miałaonabyćczymśpierwotnym,istniejącymwsposóbobiektywny,
atymsamymznajdowaćsiępostronienajbardziejsprzyjającejdobrupublicz-
nemu,tj.najsprawiedliwszej
2.Conajistotniejsze,wolapowszechnamiałaozna-
1J.Habermas,TheStructuralTransformationofthePublicSphere.AnInquiryintoaCategory
ofBourgeoisSociety,trans.byT.Burger,CambridgeMass.1993,s.82.
2J.J.Rousseau,Ekonomiapolityczna[w:]tenże,Trzyrozprawyzfilozofiispołecznej,przeł.
ioprac.H.Elzenberg,Warszawa1956,s.298.
